O filósofo Heráclito dixo que a base de todas as cousas consiste nun cambio infinito, en que todo ser cambia a consecuencia dun proceso continuo de nacemento e destrución. Heráclito tamén nos deixou esta sinxela frase cunha profunda reflexión: “Ninguén se bañará dúas veces no mesmo río”. Tiña razón: tanto as persoas como os ríos cambian instantaneamente, porque a realidade nos cambia e o río, a auga, avanza incesantemente.

As reflexións de Heráclito foron útiles durante séculos. Pero non se que diría o filósofo grego si coñecese a nosa realidade política actual.

Estiven de vacacións, mentalmente tamén, volvín a traballar e, ao parecer, o meu mundo non fixo máis que retroceder. A verdade é que tiven esta sensación en máis dunha ocasión, pero agora fíxome dano.

Si a teoría de Heráclito xa fose válida –quizá o que non é válido é a nosa organización social–, deberiamos ver a evolución día a día. Pero eu, máis que a evolución, vexo unha involución en moitos ámbitos –afortunadamente, non en todos–.

Antes do verán puxen algúns traballos ás autoridades e parece que se está facendo un pouco. En Euskadi os partidos móvense, móvense, fálanse, fanse propostas, acéptanse. Non se que vai saír dese movemento, pero vai ser máis do que se conseguiría na parálise. Non sei si renovarase a fiscalidade, si haberá un acordo orzamentario, non se que pasará co relatorio de paz, pero o que si vexo é que están preocupados, que o nerviosismo está a gañar terreo e, por último, que chegou o momento de traballar. O río vai cambiando –imos ver cara a onde–, os cidadáns e cidadás estamos a ver ese esforzo, aínda que sexa nun ámbito, no económico, xa que nos outros dous ámbitos –a pacificación e a normalización política– non se ve ningún achegamento. Quizais o tema económico era o máis sinxelo, para que os dous partidos que estaban en problemas –o PNV e o PSE- puidesen elevarse: o primeiro abrindo camiño aos seus orzamentos e o segundo condicionando a política do outro.

No resto das áreas, con todo, non observo cambios. Ocórreme o mesmo ou parecido nesta época, á volta das vacacións. Cando en Hondarribia, no Alarde, a Compañía Jaizkibel desfilou pola Gran Vía, sentín a vergoña de todos os anos entre os plásticos negros, o insulto e o desprezo de sempre. Cada ano teño que repensar e expresar que a maioría non pode oporse aos dereitos fundamentais da minoría, porque estes dereitos non se compran, non están no mercado, que toda persoa leva dentro. Parece que este río se está movendo de forma moi lenta e que grazas ao traballo de moitas persoas non se vai a podrecer. Pero atención, hai que manter en marcha o muíño da igualdade que move esas augas, e para iso somos necesarios as autoridades e a cidadanía.

Por último, no resto de temas retrocedemos notablemente. Nisto, parece que volvín ao pasado. E así é: un pasado negro e escuro. O señor Obama, que recibiu o Premio Nobel da Paz, quere atacar militarmente a Siria, atacando a seguridade dos seus cidadáns, a soberanía do seu pobo e a liberdade do seu pobo. Non vou negar que a situación de Siria –e de Oriente Próximo en xeral– é difícil de entender, pero o que está claro e eu entendo moi ben é que a guerra non vai traer nada bo –como o río que nos abandonou ensinounos ben– e que ninguén se pode considerar un gardián do mundo.