A Asemblea Nacional Catalá (ANC) e a asociación Òmniun Cultural organizaron un espectacular acto para o día da Diada. Miles de persoas percorrerán a gran cadea humana que se estenderá desde o Ebro até os Pireneos, conectando 86 pobos e cidades do Principat de Cataluña. Xa son 350.000 as persoas inscritas e a práctica totalidade da cadea está cuberta. A chamada “Ruta Catalá” inspírase na “Ruta Báltica” realizada en 1989 en Letonia, Estonia e Lituania. Naquela ocasión, entre case dous millóns de persoas, ataron ao tres países para que se separasen da URSS; pouco despois caeu o muro de Berlín.

A ANC ten como obxectivo lograr a independencia de Cataluña desde a súa creación en 2011, e a lema da cadea humana coincide con ese obxectivo: Via catalá cap á independència (vía catalá cara á independencia). Pola contra, o debate produciuse pola lema, xa que algúns políticos de PSC e Uniu preferirían un lema máis vago que fixese referencia ao dereito á autodeterminación.

Segundo a presidenta da ANC, Carmen Forcadell, trátase dun debate que xa está superado. A Diada do ano pasado congregou a máis de 1,5 millóns de persoas nas rúas de Barcelona, unha das manifestacións máis multitudinarias de Europa, e a demanda de cataláns para ter un Estado propio estendeuse a todo o mundo. Aquela manifestación conseguiu levar o tema da soberanía á axenda dos partidos políticos. O presidente Artur Mas adiantou as eleccións e os partidarios do dereito a decidir gañaron con facilidade. CIU e ERC acordaron celebrar un referendo de autodeterminación en 2014.

Co acto deste ano, os organizadores queren ir máis aló, que o referendo sexa irreversible, como último paso para conseguir a independencia. A ANC decidiu na súa última asemblea xeral que o referendo debe estar fixado para o 31 de maio de 2014, e nese sentido, Forcadell pediu a Mais que fixe a data e a pregunta para a consulta ao día seguinte da Diada.

Autodeterminación, independencia e recortes

Co paso do tempo, a distancia á ambigüidade vaise estreitando, e a polémica xurdida pola lema da cadea humana non fixo máis que evidenciar o nerviosismo dalgúns. Haberá que ver si os políticos máis conservadores de Unió únense –Duran i Lleida presentouse no último momento á manifestación do ano pasado– e como responden os catalanistas do PSC. A postura da dirección socialista é contraria á cadea humana, pero nos últimos meses centos de militantes abandonaron o partido por criticar a liña oficial.

Doutra banda, na organización política da CUP, que defende inequivocamente a independencia, hai moitas opinións, a cuestión da territorialidad –a ANC ten como obxectivo a independencia do catro territorios do Principat, deixando ao resto dos países cataláns– e os riscos de que a loita social quede relegada. Neste contexto, aínda que a Cup fixo un chamamento a participar na Vía Catalá, nas cadeas paralelas abertas por movementos de esquerda tamén haberá independentistas de esquerdas, como o edificio dA Caixa ou o hospital Josep Trueta de Xirona.

Os cataláns sufriron fortes recortes en sanidade e servizos sociais nos últimos anos; segundo un recente estudo, en Cataluña 50.000 nenos non comen o suficiente. Doutra banda, o Goberno de CIU, coa axuda de ERC, prorrogará os orzamentos ao considerar que o obxectivo de déficit establecido polo Goberno español é demasiado baixo (1,58%). Tras as eleccións do ano pasado, ERC tivo que elixir entre as seguintes opcións: Apoiar os recortes de CIU ou pór en perigo a folla de ruta cara á independencia. Apostou pola primeira, para non perder a onda independentista, e parece que a aposta non lle sairá mal, segundo algunhas enquisas duplicaríanse os escanos e converteríase na primeira forza no Parlamento.

O partido de Artur Mas, Convergència Democràtica de Catalunya, xa está inmerso na tarefa de quentar o acto, pero o presidente non participará na cadea humana de CDC. No entanto, recibirá a unha delegación da ANC e o Comité Executivo da Generalitat autorizará aos conselleiros e cargos a participar persoalmente na cadea humana, xa que valorou “positivamente” a iniciativa. Parece que, tras a manifestación do ano pasado, os políticos déronse conta de que en Cataluña se puxo en marcha un motor interno, que é a sociedade civil a que compón a maquinaria e que en balde tentarán cambiar as coordenadas do GPS ou retardar a velocidade. O último barómetro da Generalitat indica que o 55% dos cataláns votaría a favor da independencia nun hipotético referendo, porcentaxe que subiu 15 puntos en dous anos.

Quentando motores

A ANC conta con preto de 30.000 socios, arroupados por numerosos axentes sociais e persoas de referencia para a sociedade catalá. A organización está organizada por comarcas e sectores, e en cada campaña realiza un labor extraordinario. Moitos dos membros da ANC son cadros de CDC e ERC, pero tamén reúne a moita xente máis aló do ámbito político e ese é a súa principal fortaleza.

A cadea humana dividiuse por partes para cubrir a totalidade do aforamento da Vía Catalá, informou a organización. Son os grupos da comarca e de cada pobo os que se encargan de dinamizar o seu parte. Máis do 80% da cadea humana xa está formada, xa que se trata das grandes extensións do Ebro e dA Jonquera, que aínda non están do todo seguras. A ANC fixo un chamamento á cidadanía para que se apunte tamén nestas zonas da cidade.

A medida que se achega o 11 de setembro, están a multiplicarse os actos para chamar á mobilización. Realizáronse cadeas humanas por todo o mundo: En Tokio, Edimburgo, Sao Paulo, Los Ángeles… En total organizáronse en 90 cidades. En Euskal Herria, a rede Independentistak tamén organizou cadeas humanas nas capitais o día 7 e en Bilbao a tarde do 11 de setembro a comunidade catalá da zona é outra cadea humana, segundo informaron as redes sociais. En Twitter, a través dos hashtags #viacatalana e #femvia (fagamos o camiño) os usuarios están permanentemente informándose e dando a súa opinión. Doutra banda, o 8 de setembro púxose en marcha unha iniciativa para recoller a estelada nos 400 montes de Cataluña.

E despois?

Ninguén dúbida do éxito da Vía Catalá e de que, como xa ocorrese coa manifestación da Diada do ano pasado, será unha exhibición de forza sen precedentes do independentismo catalán. Os medios de comunicación de todo o mundo recibirán imaxes e noticias da cadea humana; os organizadores alugaron 20 avionetas para gravar a mobilización na súa totalidade.

Artur Mas aproveitará o acto para seguir o camiño percorrido até agora e reivindicar que Cataluña é unha nación e que España é unha nación. Pero que máis aló? En xaneiro de 2013 o Parlamento catalán aprobou unha declaración de soberanía, que foi suspendida polos tribunais españois. Doutra banda, a Generalitat está a tomar numerosas medidas para “dotar de estruturas de Estado” ao país. Así, creou facenda catalá, abriu numerosas delegacións a nivel internacional, puxo en marcha a lotaría de Nadal e creou unha comisión para analizar os diferentes escenarios que se creen tras o referendo de autodeterminación.

En xullo, Mais enviou unha carta ao presidente do Goberno español, Mariano Rajoy, pedíndolle que pactase a consulta de 2014, que lle contestaría a finais de verán. O Govern está, por tanto, á espera de que se produza a resposta de España e, en función desa resposta, dará os próximos pasos.

Ante o referendo estendéronse numerosas hipóteses sobre que vai facer España: a suspensión do autogoberno é unha das opcións, algúns extremistas unionistas e militares suxeriron unha intervención armada, e hai quen equiparou a situación aos Balcáns. O escritor e profesor Héctor López Bofill escribiu nO Punt Avui o artigo Pensar o pitjor (peor pensar) e di que cando Aznar anunciou en 2005 a “Balcanización de España”, non dixo palabras buxán: “A contradición entre a vontade popular e o réxime impositiva levará a España a utilizar a violencia, convencida de que o perigo de repetir asasinatos que sucederon ao longo da historia acabará coa clase media catalá”.