Sei que acabamos de estrear verán e que nos custou moito chegar até aquí, en todos os ámbitos. Sei que moitos de nós non fomos aínda de vacacións. Tamén sei que moita xente non vai ter vacacións porque non ten traballo. Por tanto, quizá sexa pouco interesante falar de outono mentres estamos en xullo.

Pero, na miña opinión, estamos obrigados a nomeala, a nomeala e a preparala. Porque o próximo outono será moi caloroso. Ou, mellor dito, moi frío: pode estar por baixo de cero no que se refire aos dereitos sociais. A xente está a esperar e nótase: hai moitas e varias persoas que me citan o traballo extraordinario que imos ter nos tribunais laborais ou sociais a partir de setembro –especial en número e en carácter– ou a nova situación que está a xurdir. E, ao parecer, así vai ser, si, se ninguén vai solucionar o conflito social que está a crecer.

Refírome, por unha banda, aos convenios colectivos. O falecemento do sistema tradicional de convenios colectivos. En 2010 iniciouse o último paso da reforma laboral –un paso atrás–: uns iniciaron a reforma e outros a están terminando. Como todos sabemos, os convenios colectivos perderán o seu “ultraactividad” si transcorre un ano desde que as partes denuncian o convenio sen que se alcance un novo convenio.

O panorama é totalmente novo e a verdade é que ninguén sabe que solución hai que darlle. Ninguén. Nin empresarios, nin sindicatos, nin xuíces... Ninguén. Xa sabemos que nalgunhas empresas empezáronse a modificar as condicións laborais –baixando– e vanse a expor as primeiras demandas ante os tribunais de xustiza de forma inmediata. O que non sabemos é a resposta xurídica que se lle dará, pero tampouco a resposta social que vai recibir. Porque, como podemos aceptar que as nosas condicións de traballo se retrotraen sen cesar? Como recoñecer que nesta situación, cada día, todos estamos empobreciendo e, ademais, no canto de crear emprego, aínda perdendo cada día? Algúns perderon o traballo, outros nunca tiveron traballo e todos perdemos os dereitos que gañamos con tanto esforzo.

Pero o outono trae outro trono, si. Tamén o último paso cara atrás da reforma das pensións: O Goberno español ha anunciado que en setembro presentará o proxecto de lei que definirá o factor de sustentabilidade das pensións. Dito desta maneira, o “factor de sustentabilidade” non parece moi perigoso, pero alerta. Non hai que esperar nada bo desta iniciativa, tampouco. Na primavera coñecemos o informe sobre a reforma das pensións realizado por varios expertos e, si lembrádelo, as consecuencias eran claras: o sistema de pensións non é sostible. O que está claro, por tanto, é que, sen dúbida, con esta medida tamén as pensións vanse “ a arrefriar”, aínda que aínda non sabemos até onde.

O outono non vai ser quente, non, senón moi frío. As condicións de traballo arrefríanse, as nosas expectativas e posibilidades arrefríanse, o noso valor arrefríase. E que facer ante iso? Pois o que facemos contra o frío: vestirnos ben, protexer a nosa casa, recoller leña, xuntarnos coa nosa xente e, agarrándonos do brazo, avanzar e crear unha situación máis cálida. É mellor comezar canto antes porque despois deste outono frío pode chegar o inverno vermello.