A ikastola de Hendaia, Gure ikastola, pediu á Casa do Pobo un novo edificio para adaptar aos seus 400 alumnos de maneira digna. A primeira sede de subvención do Concello é de 1994, situada na rúa Hapetenia. O actual alcalde, Battitte Salaberri, foi entón o presidente da ikastola. O alcalde era Raphaël Lassallette (PS). Naquel grupo municipal socialista tamén estaba presente o deputado electo Kotte Ezenarro, responsable de financiamento. EZENARRO asumiu o cargo de alcalde en 2001, unha sucesión de Lassallette. Nas eleccións de 2008, Salaberri (Batik Aintzina) derrotou por sorpresa a Ezenarro (Ezker Anitza-EU) no Congreso dos Deputados. A construción de vivendas foi o motor principal do cambio de autoridade no municipio.

Necesidade de novo edificio

En 1994, o edificio da actual ikastola quedou pequeno en canto abriuse. En 2001, EZENARRO, xa alcalde, comprometeuse a solucionar o problema. Salaberri tamén deu a súa palabra en 2008. A súa intención era adaptar aos alumnos das dúas sedes, a actual e a nova, 200 por cada un deles. O proxecto estaba previsto no barrio de Dongoxenia. Pero o proxecto ancorouse no tempo. De feito, a ikastola ten “inimigos” no Concello –tanto no Goberno como na oposición–, tanto no grupo de Ezenarro como no de Salaberri. É dicir, nas listas para as eleccións locais –nas listas de Ezenarro e Salaberri– están a esquerda, a dereita, os centros, os verdes ou os nacionalistas. Na corporación municipal, ademais destes dous grupos principais, está Biharko Hendaia; a representación da esquerda abertzale, ao ser Iker Elizalde o único electo. Para entender o tema da ikastola debemos ter en conta as votacións municipais de 2014, así como as desmarchas que levou a cabo Gure Ikastola desde o inicio do curso pasado. Así mesmo, é conveniente que neste novo pasado fágase especial mención a tres electos. Claude Vieira (Le Parti de Gauche). Profesora da escola pública francesa. Foi elixido membro do grupo municipal de Lassallette e Ezenarro, e nesta lexislatura formou parte do grupo de Salaberri –antes importante– até o ano pasado. De feito, no momento en que Sallaberri puxo sobre a mesa o seu proxecto de construír un novo edificio para a ikastola, Vieira dimitiu do seu cargo. Nunha palabra: Vieira é unha apaixonada de Jules Ferry, ademais de jacobinista. Salaberri explicou que cando se incorporou ao seu grupo "deu o visto e prace" para a construción dunha nova ikastola. Logo interrompeuse. Outro dos elixidos é Richard Beitia. Dereita. O que quere ser alcalde, do mesmo xeito que Vieira, é contrario ao eúscaro e ás ikastolas. Non son as únicas. Sorprendentemente, oito electos do grupo de Salaberri votaron en contra do proxecto, votado o 25 de abril. O plan recibiu 14 votos en contra, mentres que o resto de grupos abstivéronse. Os de Ezenarro son os outros seis. A nova ikastola tivo 17 votos a favor, 15 do grupo de Salaberri, e os outros dous de Jean Baptiste Etxeberri, do grupo de Ezenarro, e Elizalde, dos abertzales. Houbo dúas abstencións, as do grupo do alcalde, que foron as dos veciños.O
novo edificio, na avenida de Behobide, foi aprobado por maioría. A corporación municipal trasladou o proxecto ao subprefecto Patrick Dallennes, primeiro subprefecto da nova era de Hollande. Este proxecto foi cualificado de ilegal, no “pretexto” da Lei Falloux. Saíronnos dúas preguntas, polo menos dúas. Baga: Si en 1994 construíuse a ikastola, por que non? Segunda: Si o Estado aproba varios departamentos de SEASKA e colabora economicamente, por que impide a un Concello construír unha ikastola local?As respostas a estas
preguntas forman parte da política educativa e lingüística do Estado francés. O obxectivo desta reportaxe é mostrar a actitude contraria que teñen os electos deste municipio respecto ao eúscaro, entre eles a ikastola. Por exemplo, EZENARRO reprochou a Salaberri “a falta de entendemento do goberno municipal ”. Esa é unha das razóns polas que el oponse ao proxecto.

Ezenarro versus Salaberri

Barkatxo Arrizabalaga (Batik Aintzina) é o responsable de eúscaro. Este electo non nega as contradicións dos grupos municipais: "As listas electorais confecciónanse por conveniencia. Beitia, por exemplo, non é partidario do eúscaro. No noso grupo tamén hai contradicións, por suposto. Sabiamos que neste tema ía ser difícil avanzar. Comemos guijarros. O tema do eúscaro é testemuña”.
“O eúscaro ten votos a favor e en contra, reflexo diso é a votación sobre o proxecto da ikastola”, díxonos. É dicir, o eúscaro non é neutro, a pesar de que haxa xente que poida considerarse neutral, poucas veces. Arrizabalaga non entendeu “” a actitude de Ezenarro, por suposto, non a aceptou. En principio, Ezenarro é partidario do eúscaro. Explícanos un feito que explica a actitude do ex alcalde: “O membro de EZENARRO Suertegaray votou en 1994 en contra do edificio da ikastola. A evolución na sociedade a favor do eúscaro foi notable neste vinte anos, e agora díxonos que na anterior reunión preparatoria do pleno votou a favor”. Pero Suertegaray –tamén o profesor da escola pública–, non estivo presente o día do consello no que se realizou a votación, deu “poder” a Ezenarro e o seu voto converteuse no contrario: “Ezenarro non impulsou o consenso do seu grupo, senón que silenciou ao que estaba de acordo”, dixo este electo.
No pobo bole esta idea: “Beitia está a preparar a súa candidatura para as eleccións do ano que vén, así como Ezenarro. Trátase de reunir os votos en contra do eúscaro. Un á dereita e o outro á esquerda. Sempre as máis anti-eúscaro”.
Pero EZENARRO deunos máis argumentos para opornos ao proxecto: “Eu non estou en contra. En 1994 traballamos doutra maneira o proxecto da ikastola. Nós estamos a favor, estamos en contra da forma de elaborar o informe. Salaberri compórtase con torpeza, xa que o informe non é conforme ás normas”. Máis aínda: "Vieira antes, Beitia agora escribíronlle ao subprefecto dicindo que o proxecto non é legal, que ten irregularidades, que é ilegal. Por tanto, Salaberri puxo en perigo a todas as ikastolas, e ademais fai de vítima. Ten problemas no seu equipo”.

Arrizabalaga, Etxeberri ou Elizalde, defensores do proxecto, representantes do tres grupos da corporación municipal, poden considerar que o proxecto presenta deficiencias técnicas. En primeiro lugar, din que os electos que teñen que conformar ben o proxecto, pon trabas ao proxecto. Con todo, iso non é razón suficiente para que Ezenarro opóñase tan firmemente ao proxecto. Elizalde fálanos así: "O que ten que ver é que as eleccións se celebren o ano que vén. Ambas as partes tenden a manipular a ikastola para dicir ‘nós fixemos a ikastola máis bonita, a máis axeitada’. O proxecto para nós está por encima da lóxica electoral”. O electo de Hendaia de mañá di que se pode criticar a parte técnica e o financiamento, pero o equipo de EZENARRO, que é o financiamento, que é unha póliza, que é o lugar,... fíxoo todo para oporse.
Preguntámoslle si, no caso de que EZENARRO gañase os seguintes votos, non presentaría un proxecto similar, xa que a aplicación da lei é subxectiva: “A lei Falloux pode ser interpretada segundo os desexos. De acordo. Pero como podemos eludir a lei con ese mal proxecto? O subprefecto viuno e caeuse da cadeira. O informe sinala que o financiamento se realizará dunha ou outra maneira. Os riscos non se superan polo seu valor. Eu estou disposto a apoiar á ikastola, pero non ao perigoso loitador Salaberri. Ademais, xoga o papel de vítima valente. Vieira deulle o primeiro golpe de espada e Beitia a estocada, non nós, senón a súa axuanta”.

É evidente: EZENARRO non parece esquecer os látigos que recibiu cando era alcalde. As cicatrices están abertas, non parecen curadas: “En tempos de Mitterrand nós levantamos a ikastola, sendo Lassallette alcalde. Como alcalde de Nerón, axudamos a ampliar a ikastola”. EZENARRO non se esqueceu de tirar “” da cadeira central do Concello. Segundo el, defendeu a vivenda social. Cando a onda xigante da construción estendeuse por Hendaia, recibiu unha gran leña da oposición que encabezaba Salaberri. Agora, el, polo que parece, quere aplicar a lei de “morcillas a cambio”: “Ouza, nós fixemos varios proxectos (Plan Local de Urbanismo) e fomos interpelados durante dúas horas pola denuncia da oposición. Sufrimos detencións preventivas, eu vin ao técnico de urbanismo atado nun radiador”. Cargaran duramente contra el. Cando era alcalde –na anterior lexislatura–, frustráronlle varios proxectos e fixéronlle baixar a cabeza: “Queren agora porse ao lado do seu proxecto? Por que o presentaron ao final do seu mandato? Vieira quixo matarme a min, pero non o conseguiu. Botámolo fóra do PS. En 2008 incorporouse ao grupo de Salaberri. Salaberri aproveitou o apoio de Vieira para converterse en alcalde, pero deulle as costas á hora de construír a ikastola. Como se pode chegar a un acordo con iso?”

Transparencia e consenso

Os políticos asumen as lemas de transparencia e consenso. Todo o mundo parece ser fiel a eles cando mandan: “Kotte EZENARRO non tivo unha mirada política de alto nivel. Pola contra, comportouse a curto prazo. Que o eúscaro é un tema político? De acordo. Con todo, cada un ten que saber abandonar os seus intereses políticos. EZENARRO non soubo conectar, neste momento decisivo, con todos aqueles que somos a favor do eúscaro. Trouxo á mesa cuestiones do pasado, fundamentalmente porque ten en mente as eleccións do ano que vén. Quere ser alcalde por encima de todo”. Estas son as palabras de Battitte Salaberri, actual alcalde de Pamplona. Número de cabezas diversas. Vostede fará o seu, lector.