Os membros do Consello desenvolveron unha mesa de catro patas para dar pasos firmes na euskaldunización do ámbito socioeconómico: empresas, traballadores/sindicatos, consumidores/clientes e administracións. Cada un na súa medida, pero o catro imprescindibles. A conferencia do 13 de xuño contou coa participación de todos os protagonistas da película.

Falou, entre outros, o responsable de prensa da Organización de Consumidores de Euskadi, José Luís Segura. O membro da organización que agrupa a varias asociacións de consumidores analizou a actitude dos clientes vascos cara aos dereitos do eúscaro nas oficinas municipais.

Antes de contar o exercicio simple realizado en varios municipios fixo unha precisión. A ONU conta cunha longa lista de dereitos que teñen os consumidores ou os clientes, e os dereitos lingüísticos non están presentes en absoluto. A continuación, colocou sobre a mesa a información solicitada polos traballadores das catro oficinas municipais dos consumidores. Sendo Bermeo (Bizkaia) un municipio practicamente euskaldun, o comercio ten a capacidade de falar en eúscaro case da mesma maneira. O cidadán que acode á oficina municipal de consumidores para presentar calquera tipo de queixa, normalmente faio en eúscaro. En ningún caso presentáronse queixas por vulneración de dereitos lingüísticos. Tolosa (Gipuzkoa) é o segundo exemplo. Que son bazares chineses, loutorios... hai comerciantes que falan castelán. Os cidadáns non formularon reclamacións. En Portugalete (Bizkaia) o comercio fíxose en parte en castelán. Os que se van a queixar á oficina tamén falan en castelán. En ningún caso recibíronse reclamacións por negación da opción de falar en eúscaro en devandita oficina. Na oficina da Praza Nova de Bilbao non hai queixas, e as posibilidades son moitas.

Por que non van os cidadáns ás oficinas municipais das persoas consumidoras cando se lles vulnera o dereito ao uso do eúscaro? José Luís Segura citou varias razóns. En primeiro lugar, nos últimos 15-20 anos, o eúscaro perdeu valor e coraxe na loita, arrefriouse. En segundo lugar, moitos consumidores vascos consideran que o comercio dos países castellanoparlantes non está preparado para falar en eúscaro e que non está obrigado a facelo en eúscaro. Obsérvese que, por lei, os comerciantes non están obrigados a atender en eúscaro. En terceiro lugar, o que se atreve a presentar unha queixa é un vasco bastante concienciado, pero non lle gusta queixarse. Ademais, sente ofendido como un vasco máis que como un consumidor, e é máis fácil acceder ao Observatorio, por exemplo.

Tendo en conta que o consumo está no centro deste sistema social, o consumidor (o cliente) ten un gran poder e unha gran capacidade de influencia no ámbito dos dereitos lingüísticos, xa que o mercado está para dar que pedir. A responsable de prensa de EKA, Segura, puxo no punto de mira aos consumidores vascos e lanzou as seguintes preguntas para subliñar o seu peso: “Que pensarían os comerciantes de Bilbao-Abando se os clientes comezasen totalmente en eúscaro? E os dos bancos de Vitoria?”.

Clientes: de acción baixa, de actitude firme

Segura debuxou debilmente un do catro alicerces nos que se pode euskaldunizar o mundo laboral. Digamos que ve a botella medio buxán. O Consello, pola súa banda, deu as razóns para consideralo parcialmente cumprido. O 81% da poboación da CAV considera que os consumidores teñen dereito a ser atendidos en eúscaro e castelán por comercios, empresas e administracións. Unha cousa é que exista unha crenza nestes ou noutros aspectos dun tema xeral medio vago, e outra que é a que require o cumprimento desa crenza no día a día. En calquera caso, ese 81% non é un mal punto de partida, quizá falte que a convicción vaga convértase nunha demanda compacta.

Quedamos un bo intre cunha das catro patas da mesa. O traballo en eúscaro recolleito no Consello identificou ao catro actores (empresarios, traballadores, clientes e administracións) anteriormente citados e fixou os eixos de traballo que debería desenvolver para incidir na euskaldunización do mundo laboral. Debuxou o seguintes catro liñas: en primeiro lugar, a necesidade de estruturar o sector laboral en torno ao proceso de euskaldunización; en segundo lugar, a necesidade de activar ás empresas pioneiras e de asumir o liderado coas demais; en terceiro lugar, a necesidade de incorporar entre os traballadores as ganas de traballar en eúscaro e de consumir en eúscaro entre os consumidores; en cuarto lugar, a necesidade de mellorar o corpus xurídico para a euskaldunización do ámbito socioeconómico.