Que é hoxe en día a Universidade Vasca de Verán?

Xuridicamente, asociación cultural sen ánimo de lucro con recoñecemento de utilidade pública. Así llo adxudicou o Goberno Vasco. Ademais, a UEU é unha organización de referencia no ámbito do eúscaro e da universidade. Constituíuse en 1973 co obxectivo de crear unha Universidade Vasca que inflúa no ámbito universitario, e niso estamos a traballar. Na época na que se fundou a UEU, Euskal Herria non contaba cun distrito universitario, senón con universidades que dependían de Zaragoza, e a UEU reivindicou que a sociedade vasca necesitaba unha universidade en eúscaro. Despois viñeron Mondragon Unibertsitatea e a Universidade Pública de Navarra, pero ninguén priorizou o eúscaro, e para UEU iso é fundamental.

O eúscaro non era unha prioridade. Agora si?

Déronse grandes avances, maiores nunhas universidades que noutras. Na actualidade, é posible cursar algúns graos en eúscaro na súa totalidade, pero si compárase co total, aínda é moi escasa a oferta en eúscaro e non digamos nos de posgrao. A UEU, pola súa banda, tivo como base o eúscaro, e nese camiño traballou durante os últimos corenta anos. E hoxe en día segue traballando niso, en catro grandes liñas. Por unha banda, está a traballar na consecución da universidade vasca a través da Fundación Universidade Vasca. Doutra banda, a formación de especialistas en eúscaro no ámbito da actividade académica, a formación do profesorado, a realización de conferencias divulgativas, xornadas, posgraos e seminarios… Doutra banda, temos a produción editorial, tanto libros como revistas, xa que a universidade necesita material escrito. Por último, estamos a incorporar as tecnoloxías da información e a comunicación á nosa actividade para ofrecer á sociedade diversos servizos a través de internet. Aquí están a base de datos Inguma, o punto de encontro da comunidade científica vasca, unibertsitatea.net (portal da comunidade universitaria vasca), os cabos (libro dixital da UEU), a zona e-docente e outros.

Que ten que ver a UEU na liña de eúscaro desenvolvida pola Universidade do País Vasco?

Os cursos da UEU foron un lugar de formación perfecto para moitos profesores da UPV/EHU e doutras universidades. Moita xente deu as súas primeiras clases en eúscaro na UEU. Neste camiño a UEU non só actuou en solitario, senón que tamén tiveron moito que dicir os grupos de profesores de Elhuyar, Uzei e Leioa e da universidade de Donostia. Indubidablemente, fixéronse mutuamente. Fixeron un gran esforzo para preparar o seu traballo en eúscaro, crear material e integrar progresivamente a formación en eúscaro na universidade. As persoas que o fixeron foron membros da UEU, pero tamén había profesores da UPV/EHU.

Que similitudes teñen a UEU actual e aquela que comezou a súa andaina en 1973?

A semente a favor da universidade vasca é de entón. Nós somos os seus herdeiros. Entón tratábase dun pequeno punto de reunión, proveniente dunhas semanas culturais en Iparralde. Os vascos reuníronse para traballar a cultura e a sociedade vasca e a relixión. Hai que ter en conta tamén a situación política de entón. Estaba prohibido estudar en eúscaro! En 1975, tras a morte de Franco, tamén en Hegoalde abríronse varias opcións para falar en eúscaro, tanto na universidade como en moitos niveis da sociedade. Desde que UEU apostou pola universidade en eúscaro, puxo a semente en Baiona, e desde entón a UEU expandiuse moito. Pasaron corenta anos e non foron en balde. Naquela época, varias persoas voluntarias uníronse para pór en marcha o proxecto, e hoxe en día, a UEU ten unha estrutura diferente.

Entre outras, ten a súa sede neste Palacio de Markeskoa.

Ten a súa sede social en Bilbao e aquí, en Eibar, o Colexio Maior. Ademais, realizamos actividades durante todo o ano, non só no verán. Naquela época eran unha semana, dúas, as que se facían no verán. Na actualidade, e a pesar de que nos chamamos Universidade Vasca de Verán, estamos a traballar durante todo o ano nas catro liñas de traballo antes mencionadas.

Que achegaron á UEU os cursos que se realizaron durante anos no colexio Larraona de Pamplona? Foi unha época especial, unha idade de ouro quizá?

Un tempo especial, si. A idade de ouro… sempre dicimos que está por chegar. Esperamos que sexa mellor. A época dos cursos de Larraona foi masiva, reforzáronse as especialidades e multiplicáronse as publicacións. As catro primeiras edicións da UEU celebráronse en Ipar Euskal Herria, nas que se reunían preto de duascentas persoas. Querendo reunir a máis xente, trouxérona a Hego Euskal Herria. A primeira intención, con todo, era realizar os cursos en diferentes territorios, pero a obtención dos permisos era bastante complicada, xa que se necesitaba a autorización do Ministerio de España, e así, fixáronse en Pamplona os cursos de verán da UEU, sen ter ese obxectivo. A situación obrigoulle a facelo.

Cales son os fitos neste camiño, posto que está escrito sobre a historia e o funcionamento da UEU?

Foi un momento histórico, por exemplo, o seminario realizado en 1984 en San Miguel de Aralar, unha reflexión sobre o camiño da UEU. Acababan de comezar os cursos de verán da UPV/EHU e empezamos a pensar en como incorporalos aos dous. A sesión de Aralar foi moi importante, xa que se marcou o camiño, xa que os directores decidiron seguir por aí. Así, en 1986, a UEU adquiriu a condición legal de asociación cultural. Outro fito, o congreso de 1995, o primeiro da UEU. Alí xurdiu a figura de socio e a UEU estruturouse como unha asociación de socios. Os socios cada vez somos máis, hoxe en día somos máis de 1.200 socios. No ano 2002-03, a UEU celebrou o seu segundo congreso, e conforme a sociedade cambiou, foi adaptando e adaptando o seu papel e o seu camiño.

A UEU foi capaz de responder á situación da época.

Si, a UEU é unha organización dinámica e adaptable ás necesidades e necesidades da sociedade. Outro cambio en 2010 é a imaxe corporativa, reformular a nosa misión, definir as nosas liñas mestras, que somos, formas de traballar, compromisos…

Como soubo a UEU reformularse periodicamente? Moito é incapaz…

A UEU sempre foi un proceso de reflexión permanente. Vino todos os anos que fun Secretario Xeral: sempre houbo que responder o traballo diario, pero tamén houbo unha liña de reflexión. No ano 2000 a UEU tamén sufriu un gran cambio. Até entón tiñamos despacho en Bilbao, pero aquel ano, na época de Xabier Isasi, fixemos un salto cualitativo. En Bilbao instalamos a sede social. En Eibar, o colexio maior, e en Ipar Euskal Herria e Navarra –Baiona e Pamplona-, abrimos delegacións. Isto fixo que o grupo de traballo aumentase, de catro ou cinco a dezaseis en moi pouco tempo. No ano 2000, cambiamos de secretaria xeral. Até entón fun eu e desde entón a secretaria xeral é Ane Sarasua. Tamén vimos a necesidade de reflexionar e traballamos o modelo de xestión en colaboración coa Escola de Xestión de Elgoibar. Redactamos o modelo de xestión da UEU e incorporamos aos traballadores e á dirección. Así chegamos até aquí.

Cales son as maiores dores de cabeza do responsable do Colexio Maior nestes momentos?

Oferta de cursos de primavera e outono da UEU en Eibar. Polo demais, as relativas á xestión do Colexio Maior. O de Markese é un edificio propiedade do Concello de Eibar, que se utiliza mediante pacto de cesión. O edificio conta con diferentes espazos, que quixemos ofrecer á sociedade, e son varias as institucións que utilizan as nosas aulas para ofrecer os seus cursos. Por un tempo, HABE impartía aquí os cursos, o cuarto perfil lingüístico do IVAP, os cursos de creatividade de Tekniker, algunhas sesións de formación da Federación de Ikastolas…

Organización dos cursos e xestión do Colexio Maior.

O noso obxectivo é dar resposta ás necesidades dos profesionais vascoparlantes que necesitan formación no ámbito da formación continua, e nese camiño un das maiores dores de cabeza inventouse cos cursos. Hoxe en día, o obxectivo é a formación ao longo de toda a vida, temos que ir actualizando constantemente os coñecementos. Nun tempo, os alumnos e profesores da universidade adoitaban acudir aos cursos de verán, pero hoxe en día, vénnos de 20 a 55 anos e vemos que desempeñamos unha función na formación continua. Por tanto, tentamos dar resposta ás necesidades desta xente. Os cursos anuais son curtos –de quince ou vinte horas– e logo ofrecemos un seguimento, polo menos nalgúns casos. Nunha a aprendizaxe básica, na outra os cursos avanzados. Ao mesmo tempo, tentamos explorar novos camiños. Por iso dixen “como acertar”, acertar a satisfacer os desexos e necesidades formativas da xente.

Estades en contacto coa UPV/EHU, tedes tamén colaboración. E coas institucións públicas?

Temos relacións co Concello, coa Deputación, co Goberno Vasco… si. Co Goberno Vasco, o acordo tivémolo desde 1998. Nos últimos anos, tivemos unha partida nominal nos orzamentos, que o ano pasado viuse interrompida. Para nós era moi importante, asegurábanos a supervivencia. O resto das axudas destinábanse a proxectos concretos, pero a partida nominal era especial, constituía un gran apoio na xestión diaria.

Foi pola crise ou polo argumento, polo que quitáronche esa partida?

Argumentos, creo. En anos anteriores tamén sufriramos recortes por parte de todas as institucións, dicíannos que “hai pouco diñeiro”, e a nós tamén nos correspondía recibir menos diñeiro. Pero máis que recortar, quitarnos o partido nominal foi moi doloroso, porque tamén tiñamos unha forma de recoñecemento. Iso puxo en cuestión á institución, tivemos que tomar unha serie de medidas –perdemos varios postos de traballo–, pero a nosa intención é tentar avanzar nese camiño. Temos asinado un convenio coas deputacións de Bizkaia e Gipuzkoa. Navarra, pola súa banda, foi a primeira entidade en asinar o convenio (en 1990), aínda que posteriormente, uns oito anos despois, foi suspendida. Tamén temos un convenio marco coa UPV/EHU, o Vicerreitorado de Plurilingüismo, para traballar diferentes ámbitos: materialización, formación, bases de datos…

Desde 1973 cambiou tanto a UEU, que soubo adaptarse a un seminario e a outro congreso. Cara a onde vai, cal é o futuro da UEU?

En 2003 celebramos o último congreso e seguimos o camiño marcado alí, coas adaptacións que fomos facendo. Manifestamos a importancia do papel da UEU. Nestes momentos estamos a realizar unha campaña, “Eu tamén UEU”, para dar a coñecer a importancia e a necesidade da organización ante a sociedade. Vemos a necesidade de seguir construíndo pontes entre o eúscaro e a universidade, e niso UEU ten moito que facer. O que sexa no futuro decidirano os socios, xa que estamos nun proceso continuo. Na nosa opinión, a UEU cumpre unha función na sociedade vasca e seguirá traballando niso.

A sociedade é consciente, sabe que traballo sobresaliente facedes?

Tratamos de comunicalo á sociedade, pero a verdade é que somos unha organización pequena, responsable de comunicación e tentamos dar a coñecer a nosa oferta, pero non tanto como nos gustaría, porque os recursos son moi limitados.