Ao empezar a escribir este artigo, tiña o título resolto. Cando coloquei estes titulares deime conta de que o que escribín no número anterior era moi parecido: Os “escraches” e a democracia. A verdade é que non era a miña intención repetir o título, pero pareceume absolutamente coherente vincular nesta ocasión tamén ao concepto de “democracia” o que o pobo expresa nas rúas. Pois ben, unha vez que o advertín, boteime atrás para engadir esta pequena entrada.

Un grupo de xente manifestouse en Ondarroa hai un mes, do mesmo xeito que en Donostia-San Sebastián, contra o cumprimento das sentenzas ditadas polo Tribunal Supremo para o ingreso en prisión duns mozos. Unha parte da sociedade considerou inxustas estas resolucións e tentou evitar esas detencións construíndo un “muro popular”.

Esta sociedade aínda deberá reflexionar sobre o sucedido no pasado e sobre a súa xestión, así como sobre as súas responsabilidades persoais. Tamén haberá que reflexionar sobre a resposta que se deu ás inxustizas cometidas por algúns. Pero iso é outra cousa, está ligado a isto de hoxe, pero non ten que condicionalo.

A democracia non se cumpre só nas institucións ou, mellor dito, nas institucións, a democracia non é en absoluto a súa única explicación. A democracia é a participación da cidadanía, e iso pódese conseguir tanto nas institucións como de forma directa, tamén nas rúas. A participación democrática non se esgota nas eleccións e a expresión da indignación e a indignación debe ser considerada como un exercicio democrático. Parece, ademais, que por esta vía a xente está a asumir unha especial responsabilidade e cuestionando a representatividade que se exerce nas institucións: aí están os movementos 15 de Maio e Escrache.

Con todo, a muralla popular ten as súas peculiaridades: por unha banda, pretende obstaculizar o cumprimento dunha sentenza dos tribunais –que tamén se produciu en accións contra os desafiuzamentos ou desafiuzamentos–. Doutra banda, e aquí está a particularidade máis evidente, foi a iniciativa da esquerda abertzale. Non calquera tipo de iniciativa: pacífica –así expresado en exprés– e absolutamente simbólica, porque ninguén cría que non se cumprise o mandato, pero, con todo, moitas persoas estiveron a expresar a súa solidariedade e a súa indignación. Iso chámase resistencia, e por suposto, non se inventou nin aquí nin agora, pero ten un novo sentido para min.

Trátase de declaracións dos avances realizados pola esquerda abertzale, que non foron aceptadas. Seguen na rúa, si, pero sen pisar os dereitos de ninguén, sen ameazas e así o quixeron expresar.

A cuestión non é si compartimos os seus argumentos ou como tomamos esas resolucións dos tribunais. O que pasa é que todos temos que ter a oportunidade de facer fronte a situacións que consideramos inxustas, sen inxustizas para ninguén. Eu creo que iso é todo o que sucedeu con estes muros populares.

O exame non termina aquí. Que debían responder as institucións ao sucedido en Ondarroa e Donostia? Pois para min o que se deu: O Goberno Vasco –a Ertzaintza, por tanto– tiña que cumprir as ordes dos tribunais e así o fixo. Máis fácil e economicamente máis barato? Si, por suposto, pero se a xestión dunha sociedade democrática é moito máis “cara” e complicada, moito máis enriquecedora e compartida. O “barato” é unha sociedade silenciosa, covarde e asustada, pero iso xa non sería sociedade, senón un rabaño, e eu quero unha sociedade viva e esperta.