Pataca quente. Efectivamente, é o que teñen as institucións municipais de Gipuzkoa –e a cidadanía– coa xestión dos lixos domésticos. Na conxuntura de hoxe, parece que o antagonismo ao redor do lixo chegou ao momento álxido. Ao principio, cando se rexeitou o proxecto da incineradora Zergarbi, poderiamos dicir que foi unha escusa económica fai 20 anos, na época de Roman Sudupe. Desde entón, o debate sobre os residuos domésticos foi longo. Hoxe en día, non hai unha semana sen noticias quentes sobre o lixo. Hai moita competencia, porque tras as mobilizacións contra a incineradora dos últimos anos, están a producirse “contramedidas” contra o modelo Porta a Porta. Testemuña de Legazpi.

O problema. Pódese pensar que é un problema especial dos guipuscoanos e que corresponde aos partidos atopar unha solución política. Pero non creo que o problema sexa menor en Bizkaia ou en Navarra, aínda que no momento actual non se viu un gran balbordo. O lixo é un problema global, de sustentabilidade, porque os recursos enerxéticos e materiais que temos son limitados e os ecosistemas non poden soportar a cantidade de residuos que xeramos, sobre todo.

Para algúns o problema non é socio-ecolóxico. Falan de estética, de cheiro, de liberdade persoal ou de intimidade. Eles tamén son ecoloxistas, por suposto, pero sen imposicións. O problema é que a xestión do lixo en todos os pobos, barrios e cidades é un problema socio-ecolóxico, até o punto de converterse nun conflito. E si para algúns os conflitos son síntomas de enfermidade da sociedade (Parsons, Merton...) para outros moitos (Simmel, Darhendorf, Hirschmann...) son máis ben relativos á vida social que negativos.

Ou a oportunidade? En Nepal e Nápoles, Río de Janeiro e Zarautz a xestión do lixo está no centro político. Mesmo nas favelas brasileiras as empresas multinacionais queren meter o nariz en detrimento de as cooperativas de recolectores de lixos. “Ou problema do lixo é ou lucro” (O problema do lixo é o beneficio) din alí e estou de acordo en que ese é o problema que temos aquí. A min gustaríame o amplo debate social que se está dando en Gipuzkoa tamén en Bizkaia e en todo o País Vasco. Nos últimos 30 anos, o lixo supuxo unha oportunidade de negocio inmellorable para quen ocuparon cargos medioambientais da CAPV, e non só para Xabier Garmendia. Si a política de Zarama cobra a súa importancia, e estao tomando, cada vez vexo máis difícil a posibilidade dos negocios das elites.