Da natureza do silencio
O silencio é unha das materias que máis cambiou nos últimos tempos.
Este tema utilizouse principalmente para facer visibles paradoxos rechamantes e poéticas. Expresións como “silencio significativo” ou “silencio exaltante” son habituais tanto na práctica diaria como na literatura. Segundo Schopenhauer, por exemplo, o silencio é o berro máis forte. A culminación máis segura deste misterioso silencio pódese atopar na poesía amorosa. Si quixésemos facer un remix lírico (mesturando soamente as liñas de versos de dous autores do Século de Ouro de España), poderiamos obter o seguinte razoamento: “Pregunte ao meu silencio, que fala máis elegante que eu; o silencio di moito en silencio, que é a linguaxe dos amantes, e si o meu silencio non sacou nin unha soa palabra non sei que dicir(1)”.
O máis característico deste silencio do pasado é que é unívoco ou dun sentido único. O que está calado di unha soa cousa. Na actualidade, desde que probamos o froito do manzano da Postmodernia, facendo imposible a inocencia, o silencio encheuse de múltiples significados, máis aló do que calquera quixese advertir(2).
Isto é máis evidente cando salgue o tema do compromiso. Todos temos claro que cada un di o que di, que estamos a dicir algo sobre o tema que sexa. Acúsanos tanto como o que dicimos sen mencionar o que deixamos. Os poderes a miúdo actúan en omisión (ver, por exemplo, e entre outras cousas, a política de silencio de EiTB ao redor de Espazo Libre).
Como a natureza do silencio é polimorfa, a pregunta cantada por Laboa, “que di o que cala cando cala?”, non é suficiente. Temos que abrilo.
Dicimos todos o mesmo cando calamos? Parafraseando a Uxue Apaolaza, que (non) di cada un que está calado cando o silencio é de moitos? Quen, que centro de poder, decide de que nos estamos calando? Calamos todos igual? É posible acalar tamén en diferentes idiomas? É dicir, en todos os idiomas que sabemos non estamos a dicir o mesmo, cando decidimos dicir algo nun deles (apostar por un compromiso concreto)? Existe tamén un silencio en función do lugar, que cambia de significado? E en función do tempo? Na Sevilla do século XVI, de que se falaba non exactamente? Sobre a opresión das razas negras(3)? Do pecado inmencionable(4)? Que vou dicir mañá co que non digo hoxe?
Ninguén ten por que responderme.
* * *
(1) Consultade ao meu silencio / que falará en maior estilo. / Farto o silencio con calar responde, / que o silencio é retórica de amantes. / Porque si o meu silencio non falou / non sei dicir máis. As dúas liñas centrais son de Calderón da Barca; o resto son de Gabriel Bocángel; en total, tomadas de tres traballos diferentes.
(2) Podo aventurarme a dicir (probablemente demasiado erróneo e ambicioso; por tanto, mellor nunha nota) que a traxedia do home posmoderno (comunicativa) consiste na limitación do desexo e na infinidade de significados. Antes, a traxedia do individuo era consecuencia dun choque entre o desexo ou a vontade infinita e a materia finita. Antes, non podía dicirse. Agora xa non se pode calar.
(3) Nesa época, o 10% dos habitantes de Sevilla eran escravos ou libertos negros.
(4) A xesuíta Pedro de León, confesor do cárcere de Sevilla, supostamente coñeceu 114 casos de sodomía de primeira man.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
En 2011 estalou o poderoso movemento do 15-M, que puxo en aprietos ao Govern catalán. Entre outras cousas, naquela ocasión a Policía abalanzouse sobre a indignada acampada da praza Cataluña de Barcelona e asediou o Parlament o día en que os activistas debían aprobar os... [+]
En Internet aparece o título dunha película que aínda vin de pequena cando buscaba a palabra Willow. Nesta película chea de fantasía, o protagonista, un pequeno home chamado Willow, transformou o mundo liberando aos seus habitantes dun reino opresor. Google acaba de lanzar... [+]
A charla de Irene Coulon sobre a bela dormente e a imaxe da incineración foi o tema principal da Feministaldia deste ano. Ha desgarrado as ideas culturais do soño, aclarando que tamén temos masculinizado o soño. Moitas das leccións (culturais) do soño están... [+]
Araia díxome que vos escribise. Díxome que antes de deixalos (fareino este ano), queren levarvos un texto meu, que eu nunca vos levei, e que merecedes, que sentiredes orgullosos de min. Non se pode deixar pasar unha oportunidade así. Non se que podo dicirvos que xa non volo... [+]
Recentemente tiven a oportunidade de ver o último traballo de Pierre Carles, un autor de documentais comprometido. Baixo o nome de Guérilla deas FARC, l'avenir a une histoire (guerrilla das FARC, o futuro ten historia), propón un relato renovado do conflito armado que durou... [+]
A mala xestión da pinga fría valenciana provocou un cambio nas alertas por meteorología adversa, como se puxo de manifesto na primeira tempada de "inverno". Ante a ameaza de que os ríos se desbordasen en Hego Euskal Herria, as indicacións de protección chegaron por varios... [+]
O emprendimiento está de moda. O concepto cobrou forza e estendeuse moito máis alá do vocabulario económico. Just do it: faino sen máis. Pero non o esquezamos: a lema vén do mundo da propaganda. É o disfrace da palabra ser compradores activos? Os empresarios actuais... [+]
Estamos nun caos. Iso dixéronnolo os medios franceses, que o Parlamento fixo caer ao goberno o 4 de decembro. O temor de que o caos político, institucional, social, económico ráptenos na horda do inferno a todos vénnos ás veas. En que comedia imos xogar! En que miserable... [+]
Seguramente, a maioría de nós xa compraron, aquí e alá, os agasallos para o Nadal. Porque a visita nocturna a Olentzero é unha gran cita, especialmente para os máis pequenos. Todos se preparan para esta frutífera época do ano: Bilbao arde tanto como Vitoria, Pamplona e... [+]
Que é o que máis che sorprendeu cando saíches do cárcere? Preguntáronme moitas veces no último ano e medio.
Ver que as rúas de Bilbao están cheas de turistas e de cans con dúas patas, por exemplo? Ou os cambios na situación política? O primeiro cansoume e amoloume... [+]
O tema das axudas para a aprendizaxe do eúscaro é realmente confuso. O cidadán que queira aprender euskera deberá acudir a máis dun portelo para saber canto lle custará o curso que quere realizar e de onde, como e cando obterá as subvencións. Porque aínda custa diñeiro... [+]
A comprensión e interpretación da lingua matemática é o que ten importancia no proceso de aprendizaxe, polo menos é o que nós dicimos aos nosos alumnos. A linguaxe das matemáticas é universal, e en xeral, a marxe de erro para a interpretación adoita ser pequeno... [+]