Dous italianos, xunto con dous electos cataláns, participaron en Hernani, Oiartzun, Usurbil e Urnieta en abril de 2010 na recollida de residuos de Porta a Porta, levada a cabo polos grupos Zero Zabor da comarca. O tumulto que sacode toda Gipuzkoa estas semanas centrábase naqueles días en Hernani, aínda máis que un ano antes en Usurbil.

Nin Cavallo nin Ercolini escandalizáronse demasiado pola polémica. “Despois dos enfrontamentos que vimos en Italia isto non é nada”, dicía Cavallo. Por que Ercolini non se preocupaba entenderase mellor no espazo da BBC lendo Italy waste campaigner wins 2013 Goldman Prize (Premio Goldman 2013 á militante anti-lixo italiano): “Rossano Ercolini convenceu a Nápoles, cidade atrapada na crise do lixo antigo, para que asuma os obxectivos de lixo cero”. Nápoles, a cidade da camorra, a que se nos mostrou nas televisións con montañas de lixo, residuos en chamas polas rúas...

A BBC subliña que “Ercolini dicía: ‘No mundo a xente morre por falta de comida, mentres a outra metade do mundo desperdíciase demasiado’. En 2011 o señor Ercolini conseguiu a súa campaña máis exitosa, cando o alcalde de Nápoles asinou que asumiría a estratexia de lixo cero. A cidade de case un millón de habitantes estaba afogada polos problemas de xestión de residuos en 1990; hai informes que demostran que a Mafia estaba implicada neste problema”.

O home que conseguiu entrar polo camiño da reciclaxe da cidade que estaba a ser enviada a Holanda a queimar lixo no medio da crise falou en 2012 no Palacio de Aiete de Donostia-San Sebastián, no marco da conferencia da coordinadora Zero Waste Europe en Gipuzkoa. Agora entregaron o premio Goldman a unha militante que se mostra inxenua e cálida tanto nas súas conferencias como nas súas relacións.

Rossano Ercolini estudaba en 1994 con nenos de primeira liña da cidade de Capannor (42.800 habitantes), cando as autoridades anunciaron que ían construír unha planta de incineración a dous quilómetros de distancia. Para entón, Ercolin xa se dedicaba a temas medioambientais cos seus alumnos, involucrouse de cheo nas accións contra a incineradora, denunciando os prexuízos que esta opción leva fundamentalmente para a saúde, o medio ambiente e a xustiza social.

Segundo confesa Ercolini, el e a súa contorna fixeron o salto en 1996, superando a “incineración”, para proclamar “lixo cero si”. A fórmula Zero Waste xa estaba moi estendida en Estados Unidos e sobre todo chegaban ecos dos ensinos do profesor Paul Connet a algunhas minorías europeas. En 1996, durante a campaña contra as tres incineradoras que querían construír na provincia de Lucca, conseguiron levar alí a Connet.

Desas reunións e debates nacería a Asociación Ambiente e Futuro, que se converteu en referente en Italia nos conflitos na xestión dos residuos. No País Vasco Ercolini xurdiu por primeira vez en 2007, cando a coordinadora mundial GAIA, organizada polo movemento contra a incineradora de Txingudi, celebrou o congreso en Hondarribia.

Modelo de Capannori

Os premios Goldman Environmental Prize levan o nome dos esposos Richard e Rhoda Goldman. Aínda que o seu marido tamén era millonario, Rhoda, que levaba o apelido Haas en solteiras, era neto do neto do fundador da prestixiosa marca de roupa, Levi-Strauss. Entre ambos fundaron en 1954 a organización filantrópica Richard and Rhoda Goldman Fund, que segundo a Wikipedia repartiu máis de 600 millóns de dólares entre distintas ONG e grupos de todo o mundo.

Desde 1990, os premios medioambientais Goldman outórganse anualmente por consello de varias personalidades do mundo en temas medioambientais, que reciben 150.000 dólares a cada un dos gañadores.

Este ano xunto a Ercolini foron premiados Jonathan Deal, que loita contra a extracción de gas mediante técnicas de fracking en Sudáfrica, Azam Alwash, que loita pacíficamente por salvar os lixos en Indonesia, e Baun, que regresou ao seu país para recuperar as marismas que Saddam Hussein ha seccionado.

Ercolini, que insignia até os ósos, leva 20 anos descubrindo o mundo oculto que se esconde nunha bolsa de lixo. Levou, exhibido e analizado bolsas de lixo en escolas, plenos municipais, reunións cidadás, medios de comunicación. Explicou aos nenos, autoridades e sacerdotes que a incineración ten unha alternativa para a saúde pública.

Na cidade italiana de Monza, na década de 1980, xa existía a recolleita porta a porta en Italia, pero Capannori elevou a nova xestión de residuos a un novo nivel, adoptando e ampliando a estratexia Rifiuti Zero. Un total de 72 municipios, que suman xa 2.230.000 habitantes, aprobaron xa a estratexia de lixo cero nas súas políticas.

Agora están en campaña para toda Italia.Coa iniciativa Legge Rifiuti Zero recádanse 100.000 firmas –en Italia son suficientes 50.000– para que o Parlamento de Roma non consiga a lei.

Desenvolveron unha lei completa de 26 apartados, que se pode descargar de Internet e que se pode descargar de maneira gratuíta. No articulado proponse xeneralizar a recollida selectiva, a moratoria de todos os proxectos de incineración de residuos, a eliminación de todas as curmás e axudas á incineración, a prohibición da exportación de residuos, a prohibición da comercialización das escorias de incineradoras, a reordenación xeral de impostos e tarifas, etc.

Aínda que a rutina que cada cidadán fixo na súa propia casa parte do cambio, no modelo de lixo cero non se pode adiantar si os produtores dos produtos de consumo non cambian a súa actividade. Porque a industria aínda comercializa todos os días produtos que non se poden reutilizar nin reciclar. O pequeno centro Centro di Ricerca e Riprogettazio que puxo en marcha o pobo de Capannori investiga como mellorar ou evitar a maioría dos compoñentes do rexeitamento.

Por exemplo, o debate sobre as cápsulas reciclables tipo Nexpresso estendeuse por toda Europa... e as cápsulas alternativas que chegarán algunha vez a Euskal Herria.

Rossano Ercolini, que leva unha vida ascética, sente atraído polas moedas do premio. Seguro que, durante a súa visita xunto a outros galardoados, tamén lle ensinou algo de lixo ao presidente estadounidense, Barack Obama.