Os neonicotinoides son un grupo de insecticidas enormemente estendido desde a década de 1990, pero que foron coñecidos recentemente pola opinión pública. Nun informe publicado o pasado mes de xaneiro, a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) sinalou que existía unha estreita relación entre o uso de neonicotinoides e a desaparición de abellas. Como consecuencia diso, a Comisión Europea propuxo limitar completamente o uso de tres destas sustancias (imidacloprid, tiametoxam, klotianidina). Hai que ter en conta que a diminución do número de abellas é un grave problema medioambiental, xa que desempeñan un papel moi importante na reprodución das plantas. De paso, varios estados decidiron hai tempo pola súa conta reducir por completo o uso dos neonicotinoides.A Comisión Permanente da Cadea Alimentaria e Sanidade Animal reuniuse os días 14 e 15 de
marzo para debater a proposta da Comisión Europea. Na votación, participaron expertos dos 27 países que compoñen a Unión Europea (UE). Os votos a favor da proposta foron superiores aos votos en contra, pero a maioría non era suficiente para que a decisión fose vinculante. Por tanto, nas próximas semanas volverase a votar a proposta na Comisión de Apelación.

Campaña da industria

A Comisión Europea encargou á EFSA en abril de 2012 o estudo sobre a incidencia destes insecticidas nas poboacións de abellas, segundo dous estudos publicados pola revista Science.Segundo
un dos estudos, as abellas obreiras que tiveran contacto con pequenas doses de tiametoxam presentaban altas taxas de mortalidade por esta enfermidade. O outro estudo dicía que a imidacloprida, tamén en pequenas cantidades, afecto gravemente aos abellóns, diminuíndo a súa capacidade reprodutiva e causando a morte de moitas raíñas.
Case de inmediato, e a falta de medio ano para que concluíse o informe da EFSA, as empresas produtoras destas pesticidas neonicotinoides, Bayer (imadacloprid, klotiniadina) e Syngenta (tiametoxam), empezaron a desenvolver con forza a campaña en favor dos seus produtos, en colaboración coa ECPA. ECPA é o lobby europeo dos produtores de pesticidas.O
CEO, que segue de cerca –e denuncia a miúdo– a actividade de Lobby, resumiu na súa páxina web a historia desta campaña, mostrando o contido das cartas enviadas aos cargos da Comisión Europea por representantes das empresas citadas. O que segue é unha síntese desa historia.

O comisario recibiu dous letters en moi pouco tempo

En xuño, Bayer enviou unha carta a John Dall, comisario europeo de Saúde e Política de Consumidores e Usuarios da UE. A multinacional alemá aseguraba que non había certeza científica de que a desaparición de abellas ten que ver directamente cos neonicotinoides. Segundo Bayer, as intoxicacións masivas de abellas, que ocorreron no pasado, teñen máis dunha razón, entre elas o mal uso que fixeron os agricultores.Catro días
antes de que Bayer, o 8 de xuño, foi Syngenta quen trasladou o seu punto de vista ao comisario Dalli. A carta foi asinada polo director de operacións, Michael Mack, quen non perdeu a oportunidade de lembrar a Dalli que, “por casualidade”, dúas semanas antes reuniuse con Barack Obama, François Hollande e outras autoridades poderosas, e que nesa reunión, entre outras cousas, Syngenta falou do diñeiro que ía gastar en seguridade alimentaria e en particular en África. En calquera caso, o obxectivo principal da carta era desprezar o valor dos traballos de investigación publicados en Science.

... e un terceiro

A ECPA tamén elixiu o correo para contactar con Dalli. A terceira carta recibida polo comisario na mesma semana ten data do 13 de xuño. No fondo, a patronal de pesticidas quería lembrar a Dalli –e era certo– que a redución da poboación de abellas non pode atribuírse a un único factor. Como era de esperar, o único sospeitoso que quedou fóra da enorme lista de ameazas á que se referiu a EPCA eran os neonicotinoides.
Digamos, por certo, que pouco despois, en outubro do ano pasado, John Dalli dimitiu tras ser acusado de corrupción política. No escándalo viuse involucrada unha compañía de tabaco sueca.

Sen neonicotinoides, miles de millóns de perdas

O seguinte episodio, seguindo a cronoloxía publicada pola CEOE, veu en novembro. Para entón, Dalli xa non estaba no cargo, pero si estaba no cargo outras persoas. Así, Syngenta pediu aos comisarios de Agricultura e Investigación, por carta ou non, que revisasen o asunto dos neonicotinoides e a todos os ministros de agricultura da UE. Na carta, Syngenta afirmaba que “si se opoñen a tratamentos para sementes como Tiametoxam, os agricultores comezarán a utilizar insecticidas máis prexudiciais para o medio ambiente”, o que provocaría unhas perdas de 17.000 millóns de euros nun prazo de cinco anos. Syngenta afirmaba que devandita afirmación se baseaba nunha investigación independente, pero non revelaba detalles sobre ela.

Tras a visita dos científicos, os avogados

Mentres tanto, as dúas multinacionais e a EPCA estaban a pór encima da mesa os traballos científicos que evidencian os riscos dos neonicotinoides e que evidencian os seus beneficios. Con todo, o informe emitido pola EFSA en xaneiro deste ano resultou, como xa se dixo, claramente contrario aos intereses da industria. Syngenta recorreu entón á ameaza de acudir aos tribunais como arma de contragolpe.A
compañía suíza había obtido antes da súa publicación a nota de prensa da EFSA, que pode deducirse polas datas das cartas, e comunicou á Autoridade que non descartaba presentar unha denuncia contra ela si non se modifica o contido do comunicado. Con todo, a EFSA non cambiou nin unha coma e a CEOE di que desde entón Bayer e Syngenta están a exercer presión sobre os políticos da UE. Polo momento, o resultado da primeira pelexa foi moi favorable para os armeiros. A ver que supón a segunda votación.