Oxalis latifolia, Luís, do pobo de Lekeitio, escribiume. Preguntoume que sete do sete plantas que pon os brasileiros na procura dos bos destinos terían que adorar os vascos. A miña resposta sería que non fariamos máis que sete, e polo menos trece. Que plantas permitiron que a nosa cultura supere o problema da supervivencia á vida?

O primeiro e máis importante o avellano, Corylus avellana. Comer durante miles de anos. Si é suficiente, que vinga o inverno máis vermello do máis negro dos glaciario. Á súa vez, o pau, a parede, o cerramento, a mampostería da construción... Por que non acompañounos o avellano? Merece un recoñecemento constante, e alégrome de que o Concello de Urretxu incluíuno no seu novo escudo.

A continuación, a maraña ou sotavento, Sorbus torminalis. Tamén en cantos anos buscamos iso... Ademais de ser unha excelente madeira para a ocasión, deunos un capricho de froita en miles de outono.

Tezo, Taxus baccata, tamén. Para envenenar aos nosos veciños, o mellor que temos e miles de anos vivindo como mostra da antigüidade e o futuro do noso sangue.

Fraxinus excelsior, tamén fresno. Boa madeira, pero sobre todo unha folla excelente, que se alimenta para o gando no verán que arroiba as pradarías e no inverno que se ruboriza pola pel. E o principal vínculo dos nosos cultos, a gran árbore que une os ceos coa terra, que afasta os lóstregos da casa e protexe os portais.

Mihura, Viscum album. O incomprensible estilo de vida que desenvolve sobre as árbores que necesitamos no noso día a día, manzanos, tilos, arces... levounos a imaxinar en por si a nosa constante débeda coa natureza.

Manzano, Malus x domestica. Fai miles de anos que nos mostra o camiño cara ao cume do padal. Unha especie representativa de todos os froitos e que, nunha variedade, reúne todas as cores, aromas e gustos de todos eles. E a fonte da sidra que foi imprescindible no desenvolvemento socioeconómico da nosa cultura.

Carballo, Quercus robur, Quercustar en nome de todos: mamá, aberia, arte, alcornoque, quejigar... Defendeu e fomentado a construción popular na súa sombra. Landra preparada para a comida e a panadaría. Folla, hojaldre para todos os animais domésticos. E a madeira. A madeira ummmm! Para carboneo, cubas e construción. Ideal para edificación: estruturas de carros, pardos, vivendas e similares. Tamén para barcos. O noso nivel de vida débese ao manzano e ao carballo.