Con motivo da Semana da Prata que organizan o Plateruena de Durango e diversos axentes culturais, o grupo de dantza Kriskitin organizou o espectáculo ErbesteAberri. Este ano, o cuarto até agora, centrouse na migración e sumáronse ao teatro, a música, a literatura, a danza e outros ámbitos.

A coreógrafa de Kriskitin, Inma Garrastatxu, foi considerada como un tema “bastante gordo” en canto explicáronlle: “Entran moitos conceptos e ideas, e é un tema conflitivo”. O espectáculo ten como obxectivo contar unha ampla historia a través da danza, e para iso exponse varias situacións: “Cada espectador daralles a súa propia interpretación; algúns verán aos que se foron, outros aos que viñeron, e outros se verán a si mesmos migrando, ou lles lembrará o día en que os pais viñeron buscar a vida despois da guerra...”.

Reflíctese a da xente que se viu obrigada a saír ao exterior, coa formulación do exilio: “Non foi en busca de aventuras, é un viaxeiro... É a historia de quen deixou atrás as raíces e foise fóra”. Precisamente por iso deuse o título de Exilio Aberri ao espectáculo. Segundo o bailarín Egoitz Esturo, “este espectáculo é digno de ver aos que veñen aquí, aos que se van e aos que se van”.

Pero Inma Garrastatxu quixo subliñar que a transmisión das sensacións a través da danza é unha secuela: “Aínda que saibas o que queres contar, o importante é saber como o farías. É un tema complexo, xa que cada un ve a migración á súa maneira.Teño por inmigrantes aos que viñeron de Estremadura en busca de traballo? Podo comparalos agora cos que veñen de Angola? Lembramos que nós fomos emigrantes?” .

Intérpretes

A intención é contar historias e comunicalas, e nese obxectivo, os membros de Kriskitin afirman que a danza é o mesmo que o teatro. “Tamén representamos en calquera danza tradicional vasca”, dinos Garrastatxu, “nunha danza oficial, por exemplo, tes que sentila e comunicar algo”. Cando se trata dunha historia creada por eles mesmos, é aínda máis evidente en palabras de Garrastatxu: “Sen representación non hai comunicación”. A mirada, os xestos... todo o corpo conta algo.

Para empezar, os dantzaris teñen que interiorizar a historia que hai que contar. Egoitz Esturo explicou que falaron moito sobre o tema: “Ás veces Inma ten unha idea, non lle colles a idea, bailas, pero ela adiviña que non colliches a idea, porque non estás a transmitir o que tes que transmitir”.

Hai dous anos, a Semana da Prata lembrou a que levou a cabo na década de 1980. Nos ensaios iniciais da mesma traballouse moito sobre o tema: “Algúns tiñamos só seis anos nos 80, outros non naceran... Tes que coñecer o que pasou, como a xente o sentiu, tes que interiorizar todo iso”.

O grupo de dantza Kriskitin, que o ano pasado cumpriu 25 anos, organizou varios espectáculos para contar historias e contar historias. Inma Garrastatxu lembrou que cando empezaron a facer este tipo de actividades facíaselles difícil: “Os bailaríns non estaban afeitos e non querían. Por exemplo, pedíalles unha música e que cada un bailase o que lle saía, e quedaban quietos”. Aos poucos fóronse adaptando e agora están a gusto nos procesos de creación. Para a Semana da Prata deste ano, nun principio, expuxéronse dúas opcións: unha, facer máis fácil e organizar con máis grupos un festival internacional con bailes que xa se coñecen; e outra, crear unha historia. “Todos estabamos de acordo, queriamos transmitir unha historia”.

Necesidade de romper os esquemas da danza

Para os de Triskitin foi un gran reto ser convidados á Semana da Prata durante tres anos. Tal e como se mencionou, o tema foi hai dous anos as décadas dos 80 e o ano pasado, o bombardeo de Durango. Os temas son moi diferentes, pero din que foron moi fortes. Na década dos 80, dentro dunha obra de teatro, contáronse dúas escenas: unha manifestación e un chiringueo de droga. Neses retos fóronse rompendo os esquemas que tiñan coa danza e, por exemplo, na manifestación incluíronse os pasos da Dantzari dantza na canción Jo ta ke do grupo O seu ta Gar. Na Semana da Prata do ano pasado, Kriskitin bailou sobre o cárcere de mulleres e relatou o que supuxo a guerra en Durango. Din que foi duro: “Fixemos un gran traballo e chegamos á xente, a xente maior empezou a chorar”.

O traballo que realizan Plateruena e os grupos colaboradores durante a Semana da Prata é moi rico en palabras de Egoitz Esturo: “É unha experiencia moi bonita que tod\s tomemos un tema, sumémonos, traballemos e logo ofrecémolo á xente”. Garrastatxu engadiu que o que se fixo non dá beneficio económico: “Os equipos traballamos non por diñeiro, senón por experiencia e por cumprir o reto. Para min iso é moi importante”.

Gañan, gañan, con todo: experiencia, evolución do equipo, inmersión nos retos, capacidade para crear cousas diferentes.