A situación interna do Partido Socialista, especialmente a de Álava, e a LTH (Lei de Territorios Históricos) foron os temas que abordamos con Óscar Rodríguez. Velaquí o avance sobre a LTH: "Antes da reforma da Administración, os partidos deberían acordar cales son as tarefas fundamentais da administración. É dicir, si queremos garantir a saúde e a educación pública do pobo, a nova fiscalidade ou unha sociedade máis solidaria, iso témolo que matizar entre todos. Somos tres territorios distintos, de acordo, pero se ás veces a CAV parece ser o único, teriamos que traballar máis xuntos. Por exemplo, para pór fin á fraude fiscal, as tres deputacións vascas e o Goberno Vasco deberían traballar de man en man. A fraude fiscal está estimada en máis de 2.500 millóns de euros pola estafa. Si acabamos coa fraude fiscal, poderiamos pagar toda a educación cada ano. Pero para iso temos que facer políticas conxuntas. Para facer cambios na Administración primeiro temos que ter en mente ese modelo de país”.

Vostede pertence ao sector crítico do PSE. Hai un ano iniciastes un proceso de cambio en Álava. En que terminou?

O primeiro que quero aclarar é que non estou nun sector crítico, que non son reprodutora de nada. Estou no Partido Socialista, no meu partido, son membro do PSE.

Non hai sectores nin críticos no PSE?

Por concretar: os políticos temos que ser críticos, máis neste momento, e sobre todo nun partido de esquerdas, pero non son dunha corrente. A grandeza do partido socialista é a súa pluralidade. Por exemplo, Fernando Buesa era cristianodemócrata e viño ao partido a facer política socialista. Tamén Txarli Prieto [secretario xeral de Álava], que chegou do partido comunista. Pero no noso país non se fai política demócrata-cristiá nin comunista. O noso é un partido socialista ou socialdemócrata, e temos problemas cando alguén vén facer outro tipo de política.

En calquera caso, o teu desexo é renovar o partido.

Dixen que a nosa grandeza é a nosa pluralidade e o proceso de renovación non terminou. Txarli Prieto logrou no Congreso de hai catro anos o 89% dos votos, fronte ao 57% que obtivo en 2008. Entón, a diferenza é evidente, o cambio non fixo máis que empezar.

Txarli Prieto foi reelixido no Congreso dos Deputados por unanimidade dos seus compañeiros. En Bizkaia J. A. En Pastor e Iñaki Arriola en Gipuzkoa. Con todo, hoxe en día fálase da necesidade de cambiar aos políticos para cambiar a política.

En Europa, no Estado e aquí, o maior problema que ten o partido socialista é a falta de credibilidade. E para recuperalo son imprescindibles os cambios. Para iso, en primeiro lugar, hai que modificar os mecanismos no partido. En segundo lugar, hai que practicar máis a transparencia radical e o debate democrático, pero ademais de cambiar os mecanismos do partido, tamén hai que cambiar ás persoas. E en terceiro lugar, temos que abrir ese proceso de revitalización das nosas ideas á sociedade, para traballar con ela.

Porque os partidos políticos están cada vez máis lonxe da sociedade.

Si. Todo cambiou na última década: relacións sociais, medios de comunicación, ciencia, tecnoloxía. Todo cambiou menos a política. As estruturas non se renovaron nas últimas décadas, e iso é un problema cru para a democracia. Os políticos somos o terceiro problema para os cidadáns tras a crise e o paro. Por tanto, cambiamos ou cambiamos a política. Temos que analizar o futuro e facer moitos cambios nos partidos para que haxa cambios na democracia. Para empezar, cada un ten que empezar a impulsar o cambio desde a súa propia casa. Eu mesmo o meu primeiro obxectivo é renovar o partido socialista, e logo o sistema democrático, pero primeiro a miña casa.

En Álava, o PSE perdeu forza e quedouse sen representación. Aínda así, o PSE de Euskadi votou a favor de Txarli Prieto no último congreso do partido.

Os bombeiros non se pisan a mangueira e eu tampouco quero facelo. Isto ocorre en todos os aspectos. Nos partidos os señores apóianse mutuamente. É un problema de partidos e de democracia. É certo, o cambio en nós foi quitar a min do Parlamento e meter a Prieto [ironicamente].

En certo xeito estorbas a Prieto.

Eu non quero levar a miña posición ao terreo persoal, as miñas críticas son políticas e, na miña opinión, profundas. En Álava tamén necesitamos máis transparencia, iso non quere dicir que non haxa transparencia, senón que necesitamos máis. Temos que profundar máis no debate democrático, traballando os novos mecanismos coa sociedade para facer política. Son críticas políticas, non persoais.

Con todo, xa non é membro da dirección de Álava.

Non estou en executiva, non. Pero a grandeza do partido foi cando practicamos a pluralidade. Tanto en Vitoria-Gasteiz como en Álava fomos fortes, e perdémolo cando non o asumimos. Cando entramos no Goberno, a crise económica era total, vivimos tamén a crise ideolóxica da esquerda. Pero sobre todo, non podemos perder a diversidade, ninguén pode vir impor a súa política ao partido. É máis, nestes dous últimos anos púxose en marcha unha política perigosa: ou estás comigo ou en contra miña. E eu non comparto iso, non é o meu partido.

Despois dos congresos do PSE, que?

O proceso de reactivación acaba de empezar e debemos continuar. As nosas ideas non desaparecerán dun día para outro. Hai moita xente connosco, non só no partido, senón tamén na rúa. A xente mira cara á esquerda: loita por unha nova fiscalidade, un socialismo verde e unha sociedade máis solidaria. A sociedade demándalles aos partidos e nós, en función da situación que nos ocupa, pedimos que se traballe no partido con seriedade e honestidade.

A intervención do Parlamento Vasco. Como valora a etapa do ex lehendakari Patxi López?

En xeral, o pobo tiña que ver que era posible gobernar á marxe do PNV. Este pobo non se caeu, o eúscaro non desapareceu, nin se secou o Urumea porque o PNV non gobernou. Nós tiñamos unha débeda co pobo e connosco mesmos. Demostramos que podemos gobernar o pobo facendo moitas cousas ben. Enfrontámonos a tres retos na toma de goberno: facer fronte á crise, á crispación social e ao terrorismo. Neste momento, e xa na fase de aprobación dos orzamentos, quero lembrar que os nosos orzamentos se aprobaron cun gran apoio durante catro anos. A crispación foi brutal e consumiuse moito grazas ao PSE. Sei que non foi só grazas ao partido e á presidencia, pero para terminar fixeron un gran traballo. Hoxe en día non hai tensión social. En canto ao terrorismo, non esquezamos que o PSE recibiu a ameaza de ETA ao asumir o Goberno e que ao final da lexislatura ETA xa non estaba. Non só conseguiuno o goberno de Patxi López, senón que o que estaba no goberno era o PSE. Son cousas que quedan para a historia, boas, pero malas, por suposto.

Por exemplo...

En moitas cousas, poucas pero simbólicas e importantes, non soubemos actuar con valentía. Por exemplo, expor no Parlamento a reforma da LTH. Segundo o lehendakari, somos tres territorios, pero un só pobo. Falamos, dixemos que había necesidade no pobo. Con todo, só hai un territorio, pero sobre todo hai tres gobernos. E para cambiar esa realidade temos que cambiar esa lei. O noso partido carecía de coraxe.

Como ve a política do Parlamento Vasco despois de tres lexislaturas no seu seo?

É unha situación bonita para chegar a acordos. É o primeiro Parlamento en tempos de paz. Euskadi está en tempo de paz e esperemos que estea para sempre. Isto dá unha alternativa ou máis posibilidades de chegar a acordos. Non é o mesmo chegar a acordos que agora. Ademais, o Goberno Vasco non ten maioría absoluta, iso dá moito xogo. A situación do Parlamento é interesante e dáme pena que non estea alí porque traballei para chegar a esta situación nas tres lexislaturas anteriores. Bo, farano amigos e compañeiros.

Con quen e como ten que comportarse o PSE en particular? Coa esquerda abertzale, quizá?

Si nós temos os nosos problemas no partido, por tanto, a miña responsabilidade non é a esquerda abertzale, senón o meu partido. En calquera caso, a esquerda abertzale ten que seguir o seu camiño, aínda ten que dar moitos pasos. Ten que recoñecer que houbo moito sufrimento nas últimas décadas, e ademais de recoñecelo, alguén ten que dicir, “eu estaba alí e non dixen nada”. A pesar de todo está a dar pasos. Alégrame que haxa EH Bildu no Parlamento, pero non quero que se esqueza do que pasou, é dicir, non falemos só porque é necesario, senón porque o diálogo ten que ser bo. Para iso, debemos situarnos ao redor dunha mesa. Fixemos o máis grave, acabar co terrorismo, pero quizá nos quede o máis difícil, conseguir a convivencia. Aquí, neste barrio de Vitoria, vivimos o PP, o PNV, a esquerda abertzale, o partido socialista e os que non teñen partido. Temos a mesma condución e todos collemos a auga dela, pero aínda non sabemos convivir. Para poder vivir no edificio, temos que conseguir a convivencia.

Pronunciouse Urkullu como lehendakari sobre o lugar que ocupou López na oposición?

Está a coller o seu sitio. O PSE é o terceiro partido, estamos na oposición, o que non temos que facer é gobernar. O PNV está no goberno, non somos tampouco o primeiro partido da oposición. Nós temos que traballar o noso propio proceso e coller sitio. Temos que reactivar o partido e as ideas. Quero traballar desde o punto de vista da esquerda, para cambiar a LTH e a fiscalidade nos próximos meses e conseguir a convivencia. Iso espero do meu partido.

O PNV e o PSE van lograr un acordo orzamentario?

A min non me gustaría chegar a acordos co PNV. Os pequenos acordos teñen que facerse todos os días, por suposto, para sacar adiante os problemas concretos e os principais, pero outra cousa é chegar a un gran acordo para sacar adiante as políticas estruturais, mirar ao futuro. Eu creo que o PSE non está disposto a facer iso. Ten que ocupar o seu sitio na rúa e na esquerda. E neste momento non ocupou ese lugar.