“Pensar non ten nada que ver co respecto”, dixeches nestas páxinas. O pensamento e o respecto continuarán na nosa actividade.

Sinto o respecto e o medo moi preto. Entón choca co respecto o máis libre posible. Claro que temos que vivir xuntos e con respecto, non se pode dicir calquera cousa, non se pode perder a un amigo. Poida que ás veces perdámolo demasiado facilmente. Por tanto, dalgunha maneira, quero dicir que temos que pelexar entre o pensamento e a convivencia.

“Tormenta de verán e sol de inverno”. Velaquí dous dos seus símbolos políticos. Desde a miña xema, indicadores do libro, entre outros.

Un amigo díxome hai pouco que lle gustou o meu último libro, pero que si fixen unha chea de derrames para o xogo de palabras, ou se me caín nun simple xogo de palabras... Así que ás veces quedo eu mesmo. É realmente sentido ou pensado o escrito? É un xogo de palabras bonito ou é porque dá gusto? Ou é porque é estraño, ou que é? O sol de inverno gústanos a todos, aínda que non é completo. E no verán, como nos aburrimos facilmente, entón a tormenta de agosto é moi fermosa. En certo xeito, esta cita mostra un certo gusto pola contradición.

Di vostede agora que non se pode ter razón. Que evolución notou na súa traxectoria?

É unha especie de redacción de obras desde o meu punto de vista até a radio, que non podían considerarse libros. Son dous libros. Hai unha diferenza evidente –refírome á cuestión de formato– con respecto á primeira e a esta última. Estaba escrito con letra longa e este con letra curta. Isto é un intento de saber o que podo dicir no menor tempo posible. Non é un libro de aforismo, porque é difícil facer un libro de 300 páxinas con aforismo. É dicir: que?

Non hai literatura, dis que volviches á mesma.

Non sinto a gusto co nome de escritor, nin co de cultura e literatura. Inventei a palabra Berbatú, porque o vocabulario queda feo, tomei a referencia en bizkaino.

Da literatura en eúscaro, fáiseme un pouco chiflado, quizá porque nacín, crecín e vivo no pobo no que se fala en eúscaro –agora vivo en Azkoitia–. Aos dos pobos euskaldunes tócanos escribir dalgunha maneira, non en lingua cementada, chea de clichés e nunha lingua que nos fai pouca graza. Os que tivemos esta sorte temos que adiviñar algo máis. Tócanos facer unha estilización desa linguaxe natural. Non é fácil de explicar.

Entremos no libro, empezando pola portada. Imaxe do pensador Auguste Rodin no colector de vidro, incluíndo a imaxe do computador.

Xunto ao título atópase a escultura de Rodin, o pensador no centro do colector. Non se podía meter no recipiente, tíñase que pór na superficie. Hai, pois, unha contradición, porque non está dentro. Foi a miña pequena idea. Pensar que non é unha peza inerte do colector, unha peza morta, senón algo vivo. Aparece un pensador que se opón ao colector. Arrincar da palabra, máis que da palabra morta. O computador é un pensador modernizado. É unha escultura de Rodin, pero todos estamos ante o computador. Aínda que eu non penso no computador, escríboo a man, en papel, e logo reescríboo no computador.

A razón non pode existir, as ideas si!

Son para ter ideas. Eu teño ideas, nin sequera podo ter pensamento. Eu son así ou así, e o resto é algo que está por aí. A razón necesita algo que funciona por si mesma, como o lume ou a auga, como a luz. A razón non se pode ter. É dicir, as cousas suceden e dise que “non hai dereito”, pero hai razón, quérese, ou todos estamos a loitar pola razón. A razón non debería ser “casualidade”. Un debería aprender a desesperar sen ter razón. Claro, a realidade é outra, vivimos tratando de ter razón, hai que darlle a razón ao neno, e de aí vimos nós. Gústalle moito dar a razón a un mesmo e que outros recoñezan que nós temos razón.

O libro consta de 5 interludios. Consérvanse as pausas dos textos sobre a razón. Se non, tolemia.

Chama tolemia ou chama surrealismo se queres. Quero dicir que escribo e debo interrompelo, e con que: con excentricidades, cun despropósito. Necesitamos unha interrupción do problema... Entón, abrín os interludios.

Calar pode tamén producir tolemia.

Calar é unha maneira de estar na vida e a morte é outra de calar. Adoita dicirse que o tolo perde toda a razón, perde a conexión coa realidade, e no silencio, cando é total, tamén quedamos fóra da normalidade. Onde empeza a tolemia, onde acaba...! ?

Como ti aprender a vivir sen razón?

Mal. Como todo o mundo. Vivir sen razón é un traballo de sempre. Se alguén quere facer ese traballo, polo menos. É moi difícil. O que escribe son eu, a persoa está co meu nome, coa miña vida, co meu futuro, coas miñas razóns e as miñas ideas. É dicir, quizá poidamos dicir que somos capaces de vivir sen razón. Pero mentres eu estea aí vivo, co porvir e o medo, cun caos cada vez máis forte, máis difícil é conseguilo, vivir sen razón.

Leva yeso na perna. Por exemplo, como vives esta situación?

Estou a experimentar un momento. En certo xeito, esta brecha faiche saír do mundo. É un pouco aliviado, pero tamén mírache todo o mundo. Por outra banda, é moi pesado, levo yeso de seis ou sete quilos e vai para longo. A situación supérache, saír da normalidade non é mal, pero os malos momentos tampouco son poucos.

O máis sinxelo é explicalo oralmente, probablemente o máis difícil. Para dar explicacións hai que nacer ou ser máis hábil. Por iso o libro?

Si, en certo xeito. Entre a xente vexo as cousas demasiado complicadas e síntome inclinado a terminar bruscamente. É dicir, dejémoslo, é moi difícil dicir isto ou o outro, máis aínda se non tes a unha persoa que che escoite, o que estás a facer agora como xornalista. Na charla normal non adoita suceder iso. Entón, por regra xeral, as cousas son demasiado complicadas e síntome inclinado a cortalas cunha necedad. Deixo que se coloquen no papel as razóns que podo dar. Un día quizá aprenderei a dicir e deixarei de escribir.

Estamos en Donostia, é máis fácil xogar en Azpeitia, quizá.

Azpeitia ou Azkoitia non teñen nada que ver con Donostia-San Sebastián ou Donostia-San Sebastián con Vitoria-Gasteiz. Na contorna en que vivo, case, tómanse dun modo máis san personaxes como eu, medio chanceando, burlándose de min: “Que tal vai ese libro?”, podes escoitalo dunha maneira sa. A xente veche un tipo raro ou especial. Vivín na cidade, pero non son capaz de dicir aquí como son as cousas. En Azkoitia ou en Azpeitia o ambiente é máis san e as cousas dinse de maneira máis natural.

Ultimamente vivimos os ataques da natureza, as mensaxes estendéronse.

O "estado de alerta" é a palabra que máis lles gusta aos medios de comunicación. Hai cores do estado de alerta. Non sabemos canto! Queren que a xente teña medo...! ? Chamo a estas relixións. Nunca estiven tan lonxe deles, nin vivín tan ignorante como hoxe. Teño unha tremenda pausa coa actualidade, ás veces sorpréndome: “Non che decataches?”. “Non”. Non sei cal é a última noticia. Non é unha actitude premeditada, é algo que descartei seguir coa actualidade. É dicir, a noticia do día converteuse en hora, minuto a minuto, segundo a minuto. Que tolemia! Poida que sexa cuestión de xeracións, eu non estou interesado niso. O semanario (A luz, por exemplo) faime un tamaño bonito.

Tamén menciona a Indernet no libro.

A lingua segue o seu camiño. A min a linguaxe e o oído interno pídenme que me chame Indernet. Poderoso, poderoso Indernet, non é así?

É a tristeza o teu clamor?

Non. É un humor esporádico. A tristeza empúxanos cara abaixo, a tristeza non é boa cousa, pero tampouco falar de exceso de alegría. É dicir, os maiores despropósitos e despropósitos da historia producíronse nun momento dado, nun momento de humor, baixo un humor imbécil e estúpido de obediencia. En contraposición a isto, mencionei a tristeza, pero non a defendín. Pola miña banda, inclínome á tristeza, e ás veces é necesaria, porque as cousas ven mellor desde abaixo que desde arriba.

Dime de Deus, como che vai con el?

Puf... Agora chámase deus á enerxía. Todo é enerxía, “o enerxético xa se que, non se que, o bo e o malo…”. É a palabra que máis escoito. O diñeiro tamén, por suposto, é o rostro contemporáneo de Deus. Desde o punto de vista duro, Deus é o diñeiro e desde o punto de vista brando a enerxía. Todos somos enerxía.

Como levas iso?

Sempre hai curiosidade, iso non hai nada que tapar, claro. Caemos aquí. Como chegamos a isto? Naturalmente, atopar unha resposta é moi difícil. Nadando, pois, na ignorancia, unhas veces con tranquilidade e outras no mar, segundo a natureza das ondas.

Ademais dese Deus inaccesible, hai algúns nomes propios no libro. Por exemplo, Sigmund Freud.

Freud axúdache a quitarche a importancia a ti mesmo. En canto nos apropiamos de nós mesmos? Pois non somos. Polo menos, non tanto como creemos. Iso é o que nos ensina Freud. Aí hai forzas e o que chega á nosa conciencia ou superficie non é máis que unha pequena parte dela. Coidado con como nos presentamos, que dicimos. Esa é a batalla. Eu tamén levo esa loita. Non penses que me quito importancia por iso. Cando publicamos un libro, temos algo, unha necesidade de aparecer. Un capricho, unha garra. Entón chega a loita de sempre.