Maníaco depresivo, que tiña o medicamento de escribir, da corda dos protestantes zuberotarras. O GPS de Peillen, o seu prólogo, a vida do autor e a análise das fontes poéticas son tan valiosos como os propios poemas de Jon Mirande neste libro. Os sobriños de Christian e Alain Angelié-Mirande, xunto á de Pablo Aristorena, escribiron ademais unha biografía minuciosa de Mirande e da súa familia. Jon Mirande, poeta é unha colección definida, en eúscaro e francés, que nos ofrece unha fotografía completa e non exenta do que foi capaz de escribir Oianone. Moitas cousas dixéronse sobre este gran poeta do século XX. Aquí, con todo, non se fala en balde: “Por ser parisiense, o poeta quixo facer un escritor francés en eúscaro, pero fóra dalgunha mención, a influencia dos simbolistas e de Verlain, de Baudelai non está nada clara, ademais el escribiu un artigo en favor dun romanticismo tráxico vasco; con todo, a obra
de tres é inclasificable”. A indefinibilidad queda así definida. Tamén fala a través da entrevista realizada en febreiro de 1953 por Radio-Euskadi Andima Ibiñagabeitia (publicada no número 23 da revista Gernika na de Poeta). Son as palabras do primeiro poeta vasco moderno, que expuxo por primeira vez o que hoxe se acepta: “Eu diferenciaría nas miñas poesías a pegada rítmica e escondida. A escola de poesía do exilio móstrasenos nos últimos tempos. E eu tamén me gustaría facer algo sobre esta páxina no noso idioma. Non fixen bastantes cousas, desde logo, para o corpo dos lobos, desde os meus poemas, e arranxei algúns poemas polo camiño das consonantes. Pero gústame máis a poesía
que construín no rito interior”. Despois de lelos, é un pracer perderse no corenta e dous poemas elixidos por Txomin Peillen, nos misterios do amante e ao mesmo tempo odiado, nos bosques, en barcos e nostalxias como pantasmas. O barroquismo e a decadencia deste tradutor de poetas volvéronme outra vez doce, novo e triste. Porque a orde e a harmonía de Mirande son contrarreplicantes, pero belos. Esta extrema beleza difumina a razón mesma, pérdese unha no pracer e a dor, ambos os inseparables, sen querer chegar á mañá: “Apaga ás bruxas/ as danzas péchanse/ a pel dos galos/ é unha mañá”.