Seguramente, todas as xeracións terían a tentación de crear unha ferramenta que faga fronte á escasa presenza do eúscaro. A asociación Elekatu-elikatu é unha desas sesións que conseguiu plasmar. Constituíuse en abril do ano pasado, nun plan de choque firme contra o bilingüismo. Porque en Baiona hai moitas cousas e iniciativas, pero sempre acompañadas da tradución, co pretexto da apertura, como adoita dicirse nesas ocasións, “para que ninguén senta excluído”. O resultado, con todo, é excluínte: o fío principal lévao o francés, e o eúscaro convértese en ornamento, nunha mera mostra.

Adoita ser unha tarefa torpe definir o funcionamento deste tipo de asociacións por liñas concretas, aínda que intuitivamente as cousas sexan un pouco claras. Ían Thicoïpe, Ekhi Erremundegi, Nora Arbelbide e Amaiur Lujanbio, en nome do grupo, reuníronnos na mesa.

Elekatu-elikatu non organizará, por exemplo, un campionato de mus. Por unha banda, porque hai campionatos de mus, aínda que non só en eúscaro. Pero sobre todo, porque calquera pode facelo. Queren eventos extraordinarios, é dicir, outros, diferentes, que ninguén organice, e que teñan a capacidade de vestir.

Tampouco é unha reivindicación o obxectivo de Elekatu-elikatu. É difícil ver á asociación organizando unha campaña de denuncias, digamos, por afixas só en francés. Teñen a mesma práctica, en todo caso, a reivindicación. Máis que vivir en eúscaro, a lema é en eúscaro.

Desde o principio tiveron claro que non van ser escravos dos negocios: “Decidimos non organizar eventos, concertos ou o que fose para sacar diñeiro. Non entrariamos en iso”. Polo momento, proponse aos invitados que veñan polos gastos da vía para que as iniciativas que leven a cabo, sexan conferencias ou o que sexan, sexan gratuítas. Por suposto, as persoas que traballan na organización do grupo non cobran nada. As achegas voluntarias, en calquera caso, son benvidas, como se pode ver na web.

Outra das decisións tomadas antes de partir é que o grupo non terá portavoces e a comunicación realizarase exclusivamente en eúscaro.

Gatos solitarios, máis vistosos en grupo

Unha certidumbre animou aos asistentes a esta iniciativa: a aparencia de que en Baiona hai vascos; o costume de unirse só para a festa xera unha sensación moi diferente, pero que son máis os vascos do que se cree na capital labortana. Precisamente por iso creron que a oferta que lles chegaría da súa man debía ser realizada de forma sostida e dentro dunha semana. A día de hoxe, a invitación realízase unha vez ao mes, sempre o último xoves, para que entre nos costumes e na memoria da xente. En canto ao lugar, preténdese que a cidade se vaia desprazando aos poucos, e cada vez modifícase o punto de reunión para evitar que a asociación se vincule a un lugar e que a identificación se estenda a todo Baiona. Até agora, ademais da escola nocturna e a sala da universidade, tamén se utilizaron as sedes doutras asociacións. Recorrendo aos demais, porque tamén se implican.

Non levan un ritmo suave. Até hai pouco, reuníronse todos os luns, unha decena de persoas en total. Grazas a esta frecuencia, coñecéronse, sacáronse ideas, establecéronse varias liñas, elaboráronse os documentos para a creación da asociación e o resto, presentáronse nas convocatorias de subvencións, detectáronse as fontes de ingresos e adiantouse a planificación anual.

Organizáronse cinco actos até a redacción destas liñas. O último, Jon Mirandez gaualdia, celebrouse o pasado 14 de xaneiro na sede da asociación Hor Konpon en Bilbao. Itxaro Borda falou sobre o Neno dos brazos. O escritor Luzien Etxezaharreta fixo referencia á revista literaria Igela, Ander Iturrioz analizou o pensamento de Mirande e Pantxix Bidart dedicou varios poemas á música.

Ao longo dos actos reuníronse persoas de todas as xeracións. Non é a mesma xente, senón o público segundo o tema. “Estamos contentos por iso –comentáronnos os catro membros por unanimidade–. A xente chegou polo tema, porque non veu por militancia ou porque é en eúscaro. Gustaríanos e gustaríanos seguir así. Quen sabe, poida que uns anos a iniciativa convértase nunha semana, e o público chegará porque lle gusta o que organizou, e non en euskara tamén farei merda. Que sexa unha elección feita con naturalidade”.

Tamén teñen un símbolo, como se pode ver na imaxe superior. Chegou despois de xogar á asociación, por dicir e por dicir: eleKATU, eliKATU...