Daniel Cohn-Bendit reprochou amargamente á xefa da diplomacia europea, Catherine Ashton, no Parlamento Europeo: “Vostede di que esta guerra é cousa de todos. Todo o mundo di o mesmo. Pero alí non hai máis que soldados franceses. E aos franceses dicir: ‘Nós enviarémosvos algunhas enfermeiras, pero que vos maten”. En Francia, a maioría das persoas asinarían esas palabras.

En toda Europa, os principais medios de comunicación din basicamente o mesmo, que alguén tiña que escorrentar aos islamitas fanáticos dun país como Mali. A partir de aí comezan os cálculos do custo: Si o centro de África está geopolíticamente dominado por Francia, si a mesma moeda establécea desde París, beneficios para as compañías francesas, que entón a guerra fágaa el.

Algo parecido sucedeulles aos alxerinos, que ao día seguinte do estalido da batalla de Mali na zona de Ain Amenas, en Alxeria, despois de que os guerrilleiros atacasen un xacemento de gas, secuestrasen aos obreiros e organizasen un desastre. "Esquecemos de súpeto a represión, os abusos, os golpes de estado, os xenerais e os seus fillos. (...) Mentres o mundo mencionou o derrame de sangue, os alxerinos diciamos que se levantou un muro contra os malvados”.

Pero non é tan sinxelo. A pesar de que nun momento dado esquecéronse da dureza dos sucesos ou das propagandas que as grandes potencias venden facilmente, deixando ao carón a xeopolítica, os intereses económicos e a historia dos últimos anos, non se poden entender os que suceden, nin os que suceden nos anos seguintes.

A experta norteamericana Glenn Greenwald publicou no diario The Guardian o título da carreira: The bombing of Mali highlights all the lessons of western intervention, é dicir, as bombas de Mali mostran todos os ensinos das intervencións de Occidente. Tras Iraq, Afganistán, Paquistán, Iemen, Libia, SOMALIA e Filipinas, Malica é o oitavo país no que os occidentais bombardean a musulmáns.

Para empezar, di Greenwald, a intervención de Mali é consecuencia doutra anterior. Os que crían que o derrocamento de Gadafi en Libia foi un ataque limpo e efectivo agora van aprender que os estrategos occidentais fan cálculos a curto prazo. Do mesmo xeito que sucedeu en Afganistán, a guerra de Libia exportou a novos combatentes que loitaban en Libia.

Doutra banda, moitos dos guerreiros de elite que agora se enfrontan ao Goberno de Bamako e aos franceses foron adestrados por Estados Unidos ou Francia, que pasaron á beira do inimigo. Nisto, o mesmo modelo que en Afganistán e Iraq, onde Occidente ten que facer a guerra aos que el alimentou e armou antes.

En terceiro lugar, di Greenwald, “é unha bobada crer que Estados Unidos ou os seus aliados poidan seguir bombardeando e matando a musulmáns inocentes sen que eles sufran ao mesmo tempo atentados ‘terroristas’ en todo o mundo”.

Esta próxima África Francoparlante

Un Greenwald que, en todo caso, é liberal, pero que non debe ser considerado como moi de esquerdas, di por fin: “Os malines franceses, talvez coa axuda de Estados Unidos, demostran claramente como é a intervención de Occidente. A ‘guerra contra o terrorismo’ garante que se perpetúa precisamente porque crea os seus inimigos sen cesar e porque leva combustible para que o lume continúe en chamas para sempre”.

Desde o punto de vista xeopolítico, Francia enfróntase á resolución da emerxencia de Mali porque sempre reivindicou que o control desta rexión africana correspóndelle. Desde que comezaron a guerra contra Al Qaeda, Estados Unidos meteu cada vez máis o nariz no Sahel, pero París resistiu con firmeza a hexemonía do África francófona.

14 estados do oeste e centro de África utilizan líbraa ou franca CFA, entre eles Mali e Níxer, cuxa equivalencia coa antiga libra de Francia, agora está ligada ao euro a través de Francia.

As relacións económicas que veñen cheas de moedas, a emigración, a lingua establecida pola francófona... teñen case todo o que lles une a Francia. Tamén abundan as cápsulas e os militares. Na diplomacia de París sempre tiveron especial importancia estas antigas colonias africanas, nas que apenas hai movementos políticos que se escaparon do control do Hexágono.

Nos últimos anos, Níxer, un irmán case xemelgo que comparte a vida de Mali e do deserto, viviu moitos problemas e sucesos parecidos.

Por unha banda, as revoltas da xente de Amazigh ou Tuareg. Ao conceder ás colonias francesas a independencia en forma de Estado, impuxéronselles, como en moitas outras rexións do mundo, fronteiras sen o menor coidado das súas peculiaridades locais. Desde que en 2008 Argia publicase nestas mesmas páxinas "os tuaregs de Mali e Níxer disparando no deserto", as cousas non melloraron moito alí.

Naquela crónica falábase de que o conflito se quentaba por un novo subterfugio: o uranio. Paris, que aspira a ser o campión do mundo da industria nuclear, xógase moito a Niger e a Mali, onde a multinacional pública Areva ten aos seus principais provedores de uranio. Na páxina seguinte a esta crónica pódese ler Guerre au Mali: sécuriser notre approvisionnement nun uranium de Stéphane Lhomm.

Níxer e Mali sofren case da mesma maneira unha e outra vez as súas fames negras. Os países saharauís, a pesar de ser antigamente o niño de importantes civilizacións, hoxe en día o feito de ser estados kebrados está ligado tanto á hora da colonia como ás políticas económicas da antiga metrópoli, o Banco Mundial e o Fondo Monetario Internacional.

Se as versións máis integristas das antigas relixións tomaron forza no Sahel, é porque o modelo de desenvolvemento imposto polas potencias coloniais, neste caso Francia con toda a Unión Europea, fracasou. A fame, a pobreza, a desertificación de amplas extensións e a emigración son as consecuencias de todo o desmantelamento.

En Francia é moi popular esta canción africana que tocou a máis dun contexto: “Mamadou m’a dit / Mamadou m’a dit / on a pressé le citron / on peut jetter a peau”, (Mamaduk díxome / Mamaduk díxome / esprememos o limón /tira tranquila portada). Europa debe agora saborear a amargura dos cítricos espremidos.