Cada libro de Joxe Azurmendi é un agasallo, e o último, Barbara, kondena, tortura harribitxia. Joxe puxo palabras, argumentos, contexto histórico, filosófico e ideolóxico á rabia e impotencia que até agora non puidemos converter en palabras e argumentos, ou por medo, por medo xustificado, por non querer convertelos. Azurmendi coñece o alemán, e non é a primeira vez que se revela a ignorancia e a tendencia á manipulación dos filósofos e intelectuais do réxime que non saben nin unha palabra en alemán; nesta ocasión trátase dunha Jaspers manipulada para difundir entre nós a sospeita e o sentimento de culpabilidade. O tres partes do libro son antolóxicas, pero a dedicada á condenamia debería ser de obrigada lectura para quen durante estes anos ven obrigados a pasar da xiringa ao boletin. É o costume histórico dos Estados de invadir violentamente a conciencia e o pensamento, e no caso dos españois levouse a cabo a través dunha institución paradigmática e castiza: Inquisición. En palabras do propio Azurmendi, nesta liña histórica do control das conciencias chega e hai que ver o fanatismo condenamérico actual. No fondo dun discurso oficial tramposo só atópase a ideoloxía de San Agustín (“a variante política “democrática” da vello Renuncia teolóxica á herejía de San Agustín, que abriu a porta á Inquisición”), e paradoxalmente son moitos os españois supostamente progres e laicos que defenden este discurso cando se refiren ao problema do País Vasco (é cando se refiren a outros temas). Segundo Joxe Azurmendi, “un mal cheiro a igrexa despréndese de toda a condenamia de inquisición”, xa que “o problema que ten o Estado coa violencia non é moral, é político. Pero para os políticos, a mellor vía de escape para desertar da liberación é o intercambio da cuestión do político ao moral, porque entón a solución convértese nunha tarefa das conciencias de todos os cidadáns, non dos deberes do Estado”.

O eco desas palabras, que non fora borrado aínda, foi a multitudinaria e exitosa manifestación a favor dos presos de Bilbao, e as reaccións posteriores. José Antonio de Ardanza (é dicir, un alto representante político dun estado laico): “Os presos deberían facer un acto de arrepentimento”; (“contrición” ou).

Ah! Que vai ser esixir a conversión dos presos non bautizados? Ás veces, ler un libro é liberador e clarificador.