A miña irmá e eu fomos ao cemiterio, sen o pai, e como non tivemos que rezar e non trouxemos flores, non sabemos a que ritmo seguir. Díxenlle á miña irmá que cando morra non quería un lugar físico, e si non puidese evitalo, polo menos sen maceta. A irmá cre que é importante ter unha referencia física para lembrar onde acudir. Respondín que só quería deixar residuos verbais. Ela non me comprendeu e preguntoume que decidira gravar na lápida.

Ana I na súa conta de Twitter. Morais lamentábase de que no libro Interrogando aos escritores había grandes diferenzas en canto á biografía dos escritores. Cada un escribiría o seu. Non se me ocorreu nada máis difícil de facer. En Twitter admiro tamén a aqueles que se atreven a escribir algo sobre si mesmos no lapidario da biografía. Teño a impresión de que a solución a este punto trae o mesmo problema que a creación. Como escapar do tópico. Isto prodúceme a angustia como un bertsolarismo. “Amigo dos meus amigos e sobre todo vasco”, “De paso polo mundo”. A este tipo de escritos non aplico ningún criterio de verdade, senón só un criterio estético. Como á literatura.

O paradoxo do mentireiro é coñecida (“esta frase é falsa” ou “un home di que sempre amente, entón amente?”). O funeral tamén é paradoxal. Escrita na tumba, e a tumba en si, é un símbolo da literatura. A primeira persoa é unha ficción, e tamén é a época do verbo. O inglés revélanos esta imposibilidade, que eu saiba, neste posible epitafio que nunca se utilizou: Here lies one who always told the truth. É dicir, “aquí está a verdade que sempre dixo un”, ou, como a traduces do inglés, “aquí amente un que sempre dixo a verdade”. Aquí hai un paradoxo.

Con estas palabras, aquí estou eu. Mallarmé di nunha carta: “Os mortos teñen ao seu favor unha fosa que podemos ver cos nosos propios ollos, onde podemos rezar”. Non había máis que un foso, un terrible silencio e unha noite terrible. “Un sépulcre solide où git tout ce qui nuit, / et l’avare silence et a massive nuit”. Mallarmé, con todo, dixo que o poeta adoitaba esconderse para escribir a súa tumba. Non expresamos máis que o seu erro ao lembrar ao morto. O buxán mitificante que existe entre o ser e o nome, e o que existiu, atópase baixo a terra ou as palabras.

En 1991, nun pobo de Côte-d’Azur, a señora Marchal foi atopada morta co seu epitafio escrito en sangue: Omar m’a tuer. O xardineiro Omar foi acusado e condenado. Recentemente reabriuse o caso e vanse a revisar as probas. Os avogados do xardineiro sempre defenderon que ese erro gramatical (Omar m’a tuée debería ser) é impensable na señora Marchal. Non creo que aleguen que ninguén pode escribir o seu epitafio.

A pantasma do pai de Hamlet pídelle a Hamlet “remember me!”. Segundo unha antiga teoría, Shakespeare quixo enterrar nesta obra ao seu fillo Hamnet (Hamnet Shakespeare, 1585-1596). Cando o actor William dicía sobre o escenario: “Hamlet, son o espírito do teu pai”, uniríase ao seu fillo perdido (empíricamente, poéticamente; sen verdade, de verdade), intercambiarían papeis, o pai morto e o fillo vivo. Shakespeare e o seu fillo pídense que se acorden mutuamente nun lazo eterno e ambos viven nese “acordarse de min” para sempre.

Expliqueille algo parecido á miña irmá.