A Deputación Foral de Gipuzkoa manifestou a súa intención de dar prioridade ao eúscaro, dado que Gipuzkoa é un territorio euskaldun, que a metade da cidadanía sábeo e outro 16,4% enténdeo. Ademais do traballo interno que xa se está levando a cabo, en outubro déronse a coñecer varias medidas que se aplicarán en diante. Dous destas medidas xeraron moito controversia e crítica: a emisión de roldas de prensa en eúscaro –con servizo de intérprete simultáneo en castelán– e a incorporación do perfil lingüístico nas bases das contratacións públicas.

Até agora a Deputación e os medios de comunicación en xeral utilizaron palabras en castelán para dar conta das aparicións públicas, que se realizaron en dous idiomas. O obxectivo da institución foral é que a lingua chegue á cidadanía a través da oferta en eúscaro. No entanto, nas roldas de prensa traballará como intérprete simultáneo en castelán e seguirá contando con notas de prensa en bilingüe. Algúns criticaron que con esta actitude está a rexeitarse o castelán, pero os representantes da Deputación teñen claro que ambas as linguas son oficiais e que non deixan de lado o castelán, senón que priorizan o eúscaro. Así o afirma Zigor Etxeburua, director de Eúscaro da Deputación: “As mensaxes difundidas até agora polas institucións din que somos bilingües e que si non se fala máis en eúscaro é por culpa dos euskaldunes. Iso non é certo: o vasco quere utilizar o eúscaro, pero non pode, porque ten dificultades e prohibicións, e moitos dos interlocutores non o saben. Nós optamos por utilizar o eúscaro e, coñecendo a situación actual, ofrecemos un servizo de intérprete”.

A Deputación esixirá ás empresas que actúen no seu nome que estean preparadas para relacionarse en eúscaro coa cidadanía e establecerá os perfís lingüísticos en función do traballo a realizar. Así, por exemplo, o contrato para a construción do tramo Antzuola-Bergara da GI-632 incluíu entre as condicións do contrato a acreditación do nivel de eúscaro da EGA ou titulación equivalente por parte de polo menos dous membros do equipo que prestará asistencia técnica ao director da obra, quedando unha empresa excluída da adxudicación por non cumprir este requisito.

Os políticos de diferentes partidos dixeron, entre outras cousas, que o eúscaro non se pode impor, que esta medida é despreciable, que a Deputación se comporta como os nazis ou que con ese criterio de esixencia lingüística poderíase estar a vulnerar a normativa de libre competencia das empresas do mercado único europeo. A Deputación reiterou a súa posición argumentando que detrás das medidas está un decreto foral aprobado polo anterior Consello de Deputados e que está aprobado. “Acúsannos de pedir a EGA. A concreción do título non está recollida no decreto foral, a lei di que hai que asegurar a prestación do servizo en eúscaro á cidadanía, pero para determinados traballos requírense certas competencias e así o fixemos. Parecíanos que unha persoa tiña que ter suficiente corrección en eúscaro tamén a ese nivel técnico”, engadiu Etxeburua.

Fronte ás críticas recibidas nas últimas semanas, o director de Eúscaro da Deputación distinguiu dous puntos de vista: os que están en contra do desenvolvemento do eúscaro e os que están a favor do eúscaro. Os primeiros deixaron clara a situación que vivimos os vascos: non temos a soberanía suficiente para vivir en eúscaro, para tomar e aplicar as nosas decisións. “Parécenos que non están en contra da Deputación, senón dos vascos, de quen queremos vivir en eúscaro. E ante iso debemos dicir que construímos o muro e que non o aceptamos”, di. Así mesmo, considerou "inxusto e insultante" que os defensores do desenvolvemento do eúscaro falen da imposición da lingua e que non teñen "a convicción suficiente" de vivir en eúscaro.

Servizos en eúscaro para 2015

Non é a primeira vez que se produce un debate deste tipo sobre as decisións da Deputación, baixo o goberno de Bildu, xa que algo parecido sucedeu cando anunciou que, aproveitando a campaña da declaración da renda, íase a formar unha lista de guipuscoanos e guipuscoanas que queren relacionarse coa administración en eúscaro. Agora publicáronse os resultados deste proxecto: este ano 49.234 persoas solicitaron falar en eúscaro con Facenda e 643 empresas utilizaron o mesmo idioma coa Deputación.

En palabras de Etxeburua, os resultados non son excelentes e a xente botouse atrás pola cesión de datos de Facenda á Deputación. Por iso, a institución foral preguntará directamente á cidadanía sobre a súa elección lingüística. A Deputación contratou por primeira vez a 83 persoas con perfil lingüístico 3 de eúscaro na campaña da declaración da renda, conscientes de que quen presta o servizo á lingua vasca tamén o necesita. Ambas as medidas adoptáronse en relación ao reto de ofrecer os servizos en eúscaro para o 2015.

Eúscaro, lingua de traballo

Na rúa hai unha situación que se repite tanto no interior da Deputación: os traballadores coñecen o eúscaro (o 17% non teñen capacidade de eúscaro) pero traballan en castelán. Por tanto, outro dos obxectivos é acelerar o proceso de converter o eúscaro en lingua de traballo para dar prioridade ao eúscaro. Para iso, están a levarse a cabo planificacións intensivas en cinco servizos.

Na nova lexislatura cambiáronse os xefes de servizo e os secretarios técnicos, e pedir o coñecemento do eúscaro. Grazas a iso, os responsables da maioría dos departamentos son euskaldunes. Isto permitiu que as reunións internas póidanse realizar en eúscaro e a Deputación tamén está a crear un protocolo: quen non poida falar en euskera pero enténdao, pode falar en castelán nas reunións pero o resto seguirá en eúscaro.

Todas estas medidas xa comezaron a dar os seus froitos. Mostra diso é o incremento do número de textos traducidos do euskera ao castelán.

Só a Deputación Foral de Gipuzkoa

A imaxe corporativa da entidade dicía na lexislatura anterior a Deputación Foral de Gipuzkoa. Ademais da aparencia, os criterios lingüísticos tamén cambiaron e hoxe en día só aparecen as palabras en eúscaro na imaxe corporativa principal. O castelán non desapareceu, pero xa pasou a segundo plano, e utilizarase para referirse a departamentos e direccións, xunto co eúscaro. En palabras de Etxeburua, “a nosa imaxe ten que reflectir que o eúscaro é o idioma propio, o idioma prioritario”.

Novo decreto foral

Este ano caduca o decreto foral que regula o uso das linguas oficiais da Deputación Foral de Gipuzkoa e xa se está preparando o novo decreto. Aínda que até agora recoñeceu que se trata dun bo decreto, a directora de Eúscaro sinalou que se vai a mellorar. Trátase, principalmente, de novidades de carácter político.

No decreto preténdese recoller explicitamente que na Deputación o eúscaro é unha lingua propia e prioritaria. Aclararán que algunhas medidas se toman en base a esa idea. O decreto tamén reflectirá as medidas mencionadas anteriormente para reforzar o uso do eúscaro.

No decreto tamén aparecerá outro proxecto que agora ten entre mans: a análise do impacto lingüístico de calquera actividade nunha contorna. A Deputación Foral de Gipuzkoa analizará a influencia que as infraestruturas, os traballos ou as innovacións tiveron no uso do eúscaro. Supoñamos que nun pequeno pobo vasco retéñense varias casas. Isto pode facer que a xente de fóra váiase a vivir alí e cambie os hábitos lingüísticos do pobo. A Deputación proporía de forma positiva o impacto dos cambios e as posibles medidas correctoras que se puidesen adoptar ante os mesmos. Noutros países, como Gales ou Flandes, xa se realizan estes estudos. “O obxectivo sería preservar as contornas, pobos, zonas respiratorias que viven en eúscaro”, explicou Etxeburua