Irakasle izateko zein ibilbide egiten da Ipar Euskal Herrian?

Frantzian erreforma bat egon zen duela hiru urte eta ordutik irakasle izateko eskatzen zaie Master mailako Diploma ukan dezaten. Beraz, lehenik hiru urteko lizentziatura egin behar dute eta ondoren bi urte irauten duen Masterra, graduondokoa. Ondorioz, frantses eskola publikorako Master bereziak sortu dira irakaskuntzari lotuta eta bi urte horietan lantzen dute frantses sistemako irakasle aritzeko gainditu beharko duten lehiaketa: Professeur des écoles izeneko lehiaketa.

Egokia da egiten den prestakuntza?

Bai aitzineko eta bai oraingo sistemari falta zaie gelako errealitatea ezagutzea. Oso ikasketa teorikoak dira; bi urtez egingo dituzte behaketa modukoak geletan, astebetez edo biz gela bat hartuko dute eskuetan, baina praktika aldetik oso arinak dira. Lehengo sisteman, lehiaketa gainditu ostean gela batean hasten ziren lanean, baina ez zuten gelaren ardura osoa, beste irakasle batekin aritzen ziren eta formakuntza praktiko laguntzailea zen, baina gaurko sistemarekin unibertsitatetik atera, Masterrean behaketa saio batzuk egin eta ondoren gelaren ardura osoa ematen zaie zuzenean.

Zein oinarri eskatzen zaie irakasleei karrera gainditzeko, eta eskatu beharko litzaiekeen zein oinarri ez dira aintzat hartzen?

Egia erran, alde teorikotik Masterrak oso garatuak dira, aitortu behar da ikasgai aberatsak dituztela didaktikan, pedagogiaren aldetik, irakaslearen garapenaren aldetik, konpetentzia eta edukietan... Falta zaie, beti bezala, eta zailena dena, teoriatik praktikarat eramatea, teoria hori norberaren praktikan bereganatzea. Jauzia ematerakoan, gelan sartzerakoan, irakasleak gutxi gorabehera beren kabuz aritu behar direla da kontua.

Seaskan nola planteatu duzue irakasleen prestakuntza?

Lizentziatura dutenak Masterrera joan ordez gurera etortzen badira, Seaskan ordezko gisa hartzen ditugu eta bertan prestatzen ditugu. Lehenengo urtean, gure postuetan ordezko sartzen ditugu denbora osoz edo erdiz, eta gure formakuntza ematen diegu: pedagogia aldetik, haurraren garapenari dagokionez, konpetentziez, Seaskako hezkuntza proiektuaz, euskaraz irakasteaz… Hainbat saio teoriko egiten dituzte eta tutoretza bat jasotzen dute: Seaskako ziklo ezberdinetan epeka aritzen dira, esperientziadun irakasleekin elkarlanean. Hor aipagai bereziak dituzte, demagun irakurketari begira, matematikei begira… eta esperientziadun irakasleek ematen dizkiete beren jakitate eta eginmoldeak; progresioen berri ere ematen diete. Ordezkoek daukate urtean bost aldiz gure formatzaileen bisita beren gelan, behatuak dira beraiek eraikitako saio batean, eta ondotik bildu egiten dira balorazioa egiteko, zer ongi doan, zer hobetzeko den, aholkuak emateko eta laguntza eskaintzeko. Azkenik, urte bukaeran epaimahai baten aurrean txosten bat aurkeztea eskatzen diegu, nahiko laburra. Lehenengo atala da gai edo kontzeptu baten inguruan beraiek eraikitako saio bati buruz eta bereziki gelan eman duten saio horren balorazioari buruz. Modu horretan, nahi dugu irakasleak bere lanaren autoebaluazioa egin dezan eta autohobetze prozesurako baliagarria izan dadin. Bigarren atalean eskatzen zaie Seaskaren proiektuan irakasleak bete behar duen rola definitzeko.

Behin hori gaindituta, bi aukera ematen diegu irakaslegaiei: Iparraldekoak direnei (frantsesez dakitenei) Professeur des écoles lehiaketa gainditzeko bi urteko prestaketa ematen diegu, eta Hegoaldekoei beste bi urteko formakuntza ematen diegu, Professeur des écoles lehiaketaren parekoa, zehaztuz gaien didaktika, sekuentziaren eraikuntza… Aldi berean, lanean jarraitzen dute gurean, eta Ministerioak eskatzen dienez lehiaketa gainditzeko Master mailako ikastaro bat gainditua izan behar dutela, Baionako Euskal Fakultatearekin dugun akordioari esker euskara ikerketa arloko Masterra ere egiten dute. Hori guztia gainditu ondoren, frantses eskola nazionalak egiten duen behaketa lantzen ere laguntzen ditugu. Izan ere, lehiaketaren ostean irakaslearen gelara ikuskaria bidaltzen du administrazioak, eta titular izateko behaketa gainditu beharra dute irakasleek.

Etengabeko prestakuntzan badu plangintzarik Seaskak?

Bai, irakasle guztiei irekita dagoen atala da, ez bakarrik berriei, eta hemendik kudeatzen dugu. Izan daiteke irakasle batek bere xede pertsonalerako eskatzea formakuntza, kanpoko fakultate edo formakuntza zentroren batean aurkitu duena. Seaskan aurrekontua daukagu halakoetara bideratua eta ordaindu egingo genioke prestakuntza hori. Gero izaten dira ikastolako irakasle taldeak, talde moduan ikastolan bertan egiteko prestaketa eskatzen dutenak, eta hori ikastolen esku da, urtez urte jaso nahi duten formakuntza pentsatzea, beren beharrei dagokien egitaraua eraikitzea, formatzailea atzematea… eta Seaskak finantzatu egiten du. Halaber, Seaskatik eskaintzen ditugun formakuntzak daude: azken urteotan adibidez psikomotrizitate arloa landu dugu, gehienbat lehen zikloko irakasleei zuzenduta, gure proiektuak baitio haurren garapen motore eta fisikoa landu behar dela. Prestaketak mintegi moduan dira: saioak elkarrekin eraiki eta eman, adibide praktikoak planteatuz, eta hemen ditugun aholkulariekin. Gogoeta eta ikuspegi berriak ekartzeko ahalegina nagusitzen dira. Psikologi arloan ere baditugu eskaintzak eta momentu honetan elkarbizitzaren inguruan ari gara, hirugarren urteko irakasleekin.

Azkenik, formakuntza jarraikiaren baitan Seaskan urtero antolatzen dira Pedagogi Egunak, gai baten tratatzeko. Azken urteotan Euskal Curriculumarekin eta konpetentzien gaiarekin gabiltza, eta aurten ere horri helduko diogu.