Como foi a túa afección até converterche nun libro?

Tiven sorte. Cando gañei o premio Cidade de San Sebastián grazas ao conto What a wonderful world, contactei con Iñaki Aldekoa de Erein, que estaba no xurado. Díxome que lle gustaba moito este conto, e si tiña algo máis para envialo. De aí xurdiu o primeiro libro que se editou en 2004. Unha vez que sacaches a primeira, perdes a vergoña, mesmo para porche en contacto con calquera editor.

Foi fácil o parto neste segundo?

Nada diso. En 2008 presentei o libro a Susaeta, e pasaron catro anos desde entón. Iso non quere dicir que nese período esteamos na orde e a corrección continuos, porque pasei dous anos completamente parados. Estiven a terminar a tese en exclusiva durante un ano. Logo fun o meu pai e pasoume outro ano. Despois, cando quixen porme en marcha, os de Susa metíanse noutras leas. Doutra banda, tiven que facer grandes correccións, rexeitei catro contos e creei outro tres. Desde 2008, o libro cambiou moito. Na presentación que dixen, o maior tesouro que se lle pode dar ao escritor é desenvolver esa capacidade de autocrítica. O proceso foi duro, porque foi un gran traballo, pero estou moi contento. Tiven a oportunidade de aprender.

De onde xorde o conto?

Cada un ten a súa maneira e en todos os contos o proceso non é o mesmo. Moitas veces, o punto de partida adoita ser unha imaxe que me veu, non quero dicir que sexa necesariamente o comezo do conto. Por exemplo, o conto caseta-by. Realmente vin o que se di alí, a un home de traxe, non por iso elegante, un pouco farrapento, sentado na praia un día de primavera. De súpeto colleu unha botella de plástico, foise ao mar e encheuna de auga. E meteu a botella nunha maleta especial. Unha curiosa imaxe, sen dúbida, desas que quedan gravadas. Logo, por suposto, debaixo diso están as dores dun. Partir dunha imaxe e completar un conto é unha maneira de sacar á luz as miñas dores internas, aínda que non de forma explícita.

Dis que a literatura che salva.

A idea de que vivimos rápido é a de moitos. Isto lévanos a querer facer demasiadas cousas, e a querer facer demasiadas, a querer vivir vidas diferentes. Temos demasiadas ganas de empezar de cero. Vivindo tan rápido non somos capaces de valorar o que temos. Gustaríanos interromper o que temos e dedicarnos a outra vida, e logo a outra e a outra. Creo que é unha tolemia. Nese sentido, a literatura me salva, porque me permite empezar de cero unha e outra vez sen volverme tolo, e porque me dá a oportunidade de vivir todas esas vidas que non podo vivir. De aí o título do libro, Alter Ero.

Que é o que buscas nos contos?

Interésame crear as emocións de forma sutil. Si queres falar da morte, o punto de partida pode ser a historia dun condenado á morte, contar con detalle as ideas desa persoa. Nese punto de partida, pos ao lector dalgunha maneira á defensiva, en alerta. Xa sabes que será duro e triste, porque é moi explícito. Iso non é a literatura que eu quero facer. O camiño que me interesa é outro: aquí pasou algo, quizais non sabemos que pasou, pero hai unha dor.

A balada do porteiro suplente tamén é o eixo da morte, e non se menciona tan sutilmente.

Non, é verdade. O libro de relatos saíu máis heteroxéneo do que se pensaba. Esta sutileza que busco maniféstase, sobre todo, nos contos que acabo de escribir, e curiosamente nos contos que formaron a columna vertebral do libro: By Pass, Caseta By e Bye. Dito dalgunha maneira, ese conto que me mencionou pertence a outra etapa, ao tratarse dun libro de oito anos. No deporte tiña en mente falar do papel do perdedor, pero desde o punto de vista do gañador. Neste conto gustábame esa contradición.

Si miras aos protagonistas de oito contos, todos os teus alters tolos son homes.

A verdade é que está escrito desde a nitidez. Podía saír unha alter ego de muller, pero esta vez non saíu. No libro anterior había unha muller protagonista e sentinme ben aquela vez, pero o libro tiña máis ficción. Así foi.

Que lle gustaría achegar á literatura vasca?

Ao escribir non me ocupo deste problema. O meu obxectivo é escribir coa maior liberdade posible. A Ur Apalategi pareceulle que non me fixei nos críticos, nin nos grupos de lectores, críticos e demais elementos que compoñen a literatura vasca. Talvez observara aos lectores, pero non coa intención de establecer unha relación fiel e prolongada, senón coa intención de sorprendelos. Alegroume. Tentei escribir sen ter en conta aos lectores o que me gustaría ler. Iso, por suposto, ten un risco, porque ao final tes que publicalo. A literatura é a miña forma de facer slow live, e case o único campo que teño para mandar á xente a paseo e facer o que eu queira.

Cales son os teus escritores favoritos?

Mencionaría a Xabier Montoia, neste caso. Encantoume a Praia de Vitoria. Creo que neste libro hai a súa influencia, sobre todo na forma de contar os contos. Vostede está a contar algo a través dun fío, e algunhas cousas técnicas como introducir unha conversación sen apenas explicación son o seu efecto. Harkaitz Cano, Eider Rodríguez... Estes son da miña xeración e sempre os seguín de cerca.