Non son poucos os que buscan un modelo para facer fronte á crise económica que vivimos: algúns queren buscar unha solución en Islandia idealizando de forma ostensible un caso con moitas carencias; outros, especialmente os que defenden os recortes e a austeridade económica, encomiaron a Letonia nos últimos meses. Hai dous anos que este pequeno país “rescatado” conseguiu unha caída da taxa de desemprego e un crecemento económico significativo tras unha forte desvalorización interna, que levou ao extremo a política de recortes e rebaixas salariais.

A realidade, con todo, non é rosada. O seu crecemento, que podería repetir en 2012 a taxa do 5,5%, aínda está moi lonxe da recuperación o retroceso do 23% que sufriu no trienio 2008-2010. No camiño, o país está a volverse máis inxusto, aumentando as distancias entre ricos e pobres. A situación é tan grave que o seu futuro está en dúbida como nación. Un simple dato debería ser suficiente para acender todas as alarmas: hai vinte e dous anos, cando se declarou a independencia, Letonia contaba con case 2,7 millóns de cidadáns, actualmente non chega aos dous millóns (o último censo fixérono de forma artificial). Dito doutro xeito, perdeu máis do 25% da poboación, como un país que sufriu unha guerra dura e terrible. Iso, e nada máis, explica por que nos últimos dous anos Letonia conseguiu reducir a súa taxa de paro do 20 ao 15%. Observaremos ben os datos oficiais a finais de 2009, cando a taxa de paro tocou o teito, eran case un millón as persoas que traballaban, pero agora o número rolda as 850.000 persoas. Por tanto, seguiron destruíndo emprego.

Desde a independencia, a política letona converteuse nun paraíso neoliberal. Como consecuencia, a esperanza de vida reduciuse, a pobreza estendeuse e a emigración aumentou. As cousas apenas cambiaron desde entón, a pesar de que haxa momentos mellores (grazas á burbulla financeira) ou peores, en xeral, Letonia perdeu poboación cada ano e puxo en marcha novas políticas neoliberais. Estes últimos non son maioritarios, pero dado que o país está dividido entre os letones (2/3) e os eslavo-letones (1/3), cada vez que chegan as eleccións as etnias letónicas votan aos partidos da dereita e os eslavos aos da esquerda, Letonia é o único país da UE que sempre tivo un goberno de dereitas. A loita étnica ha esvaecido completamente o eixo a dereita e esquerda da cidade.

A pesar dos obstáculos, os letones teñen un Estado, grazas ao cal os cidadáns que están no estranxeiro aínda poden manter a súa identidade. Todos os elementos do nacionalismo banal están do seu parte. Entre outros, contan con pasaporte, embaixadas e seleccións nacionais para fomentar a identificación sentimental. Iso si, só por símbolos non vive unha nación. Case o 40% dos mozos que saíron a traballar desde o inicio da crise fóronse ao estranxeiro. Non é de estrañar que, grazas ao inglés, falan case tan ben como a lingua materna, poden saír ao exterior para buscar mellores condicións de vida. Ante isto, os demógrafos advirten de que os letones poden desaparecer até en catro xeracións. Neste mundo globalizado, as nacións pequenas deben ter moito coidado se queren asegurar o seu futuro. Son tempos de gran mobilidade e si non te aseguras as boas condicións de vida na túa casa, pódesche desafogar.