A proliferación é máis dura que a proliferación. En canto á enerxía atómica, a palabra proliferación/proliferación inclúe un dos principais riscos da supervivencia da humanidade, é dicir, que a crecente presenza de armas atómicas –e centrais nucleares civís– en máis países incrementou os riscos da catástrofe nuclear. Por algunha razón, os pactos de non proliferación son a referencia principal neste tema.

A industria atómica non ten ningunha experiencia, dá igual que Fukushima estale ou que as bombas con menos uranio causen estragos nos cidadáns iraquís e iraquís. A era do combustible nuclear mantense na súa lei. Sen piedade, sen perder un minuto de incerteza sobre ningunha moratoria, a industria nuclear métese en novos saltos.

Se asocias o nome de SILEX, lector, co Paleolítico, que fixo o home coas primeiras ferramentas de pedernal ou sílex, podes comezar a aprender outro significado: Separation of Isotopes by Laser Excitation. O Goberno de Estados Unidos debe autorizar estas semanas a General Electric Hitachi a producir uranio a nivel comercial. 

Xa existe a tecnoloxía SILEX probada a nivel de test e prototipos. Pero si agora demóstrase que a tecnoloxía é viable en produtos comerciais, decenas de países están ansiosos por copiar iso.

As contas R.Scott foron ventiladas por Kemp na prestixiosa revista Boletin of the Atomic Scientists. Sen estar en contra das nucleares, os científicos que escriben no Boletín observan de cerca os perigos deste tipo de enerxía e, sobre todo, os riscos militares, e tamén realizan unha minuciosa observación do resto de tecnoloxías.

Este proceso de láser foi desenvolvido durante anos pola compañía Australia’s Silex Systems Ltd. O seu ámbito está regulado por un tratado especial entre Australia e Estados Unidos, e agora é o goberno de Washington o que ten que regulalo. Así o fará o comité de control da enerxía nuclear Nuclear Regulatory Comission, que acendeu a luz verde, argumentando que a el non lle corresponde xulgar os riscos de proliferación.

A clave deste tema está no prezo do proceso de enriquecemento de uranio. O uranio que se atopa na natureza ten menos dun 1% de isótopo de 235 uranio, mentres que para ser utilizado como combustible nas centrais nucleares é necesario enriquecerse entre un 3 e un 4% e para ser útil nas armas atómicas ten que superar o 80%. O proceso para conseguilo é caro, tecnicamente complexo e, por tanto, en mans de poucos países.

Para enriquecer o uranio até a actualidade utilízanse sistemas de centrifugación. Scott Kemp explicou que unha instalación de centrifugado, suficiente para que un país se provea de armas atómicas, entra no lugar dun polideportivo. O sistema de enriquecemento por láser que usará o SILEX necesitará un 75% menos de espazo, tamén menos de enerxía, e realizará o proceso en pasos máis curtos. Quen queira fabricar bombas atómicas pode disimular máis facilmente.

Fukushima da proliferación

A compañía que quere fabricala e vendela di que o SILEX está baseado nun láser extremadamente complicado, que non é máis fácil de organizar que as centrifugadoras clásicas para un país. Pero sendo o láser un dos campos que máis rápido se está desenvolvendo hoxe na física aplicada, a superación deste límite é cuestión de tempo curto.

O doutor Kemp, profesor e investigador R.Scott das universidades MIT, Princeton e Hardware, está especializado no enriquecemento de uranio e no campo da seguridade. Asesora do Departamento de Estado en materia de proliferación e control de armas. Desde ese coñecemento, pediu ao Goberno de Estados Unidos que non permita a comercialización da tecnoloxía SILEX en Estados Unidos.

Por unha banda, puxo en cuestión a vantaxe comercial da tecnoloxía. O prezo dos combustibles radioactivos inclúe moitos outros factores ademais dos procesos de enriquecemento e non demostrouse que co SILEX váiaselles a sacar máis barato o alimento ás centrais nucleares. Noutras palabras, moitas veces as empresas públicas van ter que pagar o combustible de forma similar, mentres que os provedores privados vanse a beneficiar da nova tecnoloxía.

Se alguén pensa que as compañías estadounidenses abrirán novos mercados co SILEX, Scott Kemp arrefrioulles a fascinación: esta tecnoloxía non será complementaria das que até agora enriquecen uranio con centrifugadoras, senón que vén darlles sitio. É dicir, abrir unha nova usina para pechar a anterior.

Pero do mesmo xeito que non ten unha clara vantaxe económica no proceso de xeración de electricidade nas nucleares, o SILEX xera novos riscos en canto á proliferación.O sistema de enriquecemento láser, ademais de ser capaz de funcionar nun lugar máis pequeno e máis rápido, tamén é máis difícil de detectar desde o exterior: unha instalación non declarada publicamente será máis difícil de detectar, xa que non volverá a verter tantos restos químicos ou termalíes ao aire como os centrifugadores.

Ao parecer, o desexo de enriquecemento por láser é recente, xa que hai trece anos, en 1999, o Departamento de Estado de EEUU advertiu dun sistema como o de “facilitar a construción sen detectar a instalación e producir con maior eficacia o uranio moi enriquecido que necesita un programa de adquisición de armas nucleares”.

Scott Kemper denunciou que existe un antídoto para estas preocupacións entre os funcionarios que queren dar permiso á xigante General Electric Hitachi: Se non o permiten en EE.UU., Silex System vai producir noutro lugar. Pero se isto é así, se se observa que esta tecnoloxía non supón avances comerciais pero si maiores riscos na proliferación de armas atómicas, o que ten que facer Estados Unidos é, di Scott Kemper, propor a prohibición desta tecnoloxía en tratados de non proliferación.

Con todo, as augas non van por aí. Que polo menos 27 países están a investigar sobre o enriquecemento láser. Corea do Sur e China contratan a expertos de láseres nos propios Estados Unidos.

Escoitar R.Scott Kenperri: “Se non o regula o responsable de regulalo nunha materia, produce efectos catastróficos. Se o Congreso ou o NRC non interveñen agora, o SILEX para EEUU podería ser o Fukushima da proliferación”.