Na súa primeira novela, Itsaso Martin quixo redondear varios temas cun gran xogo de voces, nun texto literario composto por dous partes ben diferenciadas.Dous personaxes: Martina e Beira. Martina cumpre a primeira parte do libro. Martina é unha moza que se ve asaltada pola tolemia, ou que vive un estado de ansiedade, e que vive con medo. No segundo, Beira, a bisavoa de Martina tola nos anos 40, introducida na nai psiquiátrica de moitos nenos. Dous tempos moi diferentes, en ambos os casos mulleres en espazos pechos, en ambos os casos mulleres in extremis.A intención de Itsaso Martin foi unir as

dúas partes mediante os xogos de voces que se desenvolveron até agora. No primeiro episodio, a voz dun narrador anónimo que fala en segunda persoa, e a de Martina en si mesma aparecen nos seus escritos en primeira persoa. No segundo capítulo, a voz de Beira, coma se xurdise das entrañas de Martina e coma se os dous personaxes fosen un. O que

pasa é que Martina ten que explicar o que lle pasa e ten que escenificar a tolemia. Utiliza tres técnicas, todas elas moi interesantes. En primeiro lugar escribe os seus trazos e para iso utiliza unha primeira persoa e algo parecido á vida cotiá. En segundo lugar, fai ver de forma moi paranoica un par de acontecementos da novela. E finalmente, para coñecer a súa tolemia, Beira entra na historia da súa bisavoa. O tres son atractivas técnicas para ver a tolemia de forma poliédrica ou esquizofrénica.

A min pareceume moi interesante o segundo xogo. Traballado no capítulo A tolemia. De feito, cun ritmo impresionante, o narrador cóntanos a mesma acción de tres maneiras diferentes, mesturando os feitos e convertendo ao lector no prisioneiro deste mareo. Pareceume que é aquí onde Itsaso Martin atopa ao lector, porque soubo expresar exactamente o que unha situación de confusión pode carrexar a calquera.

Por tanto, e para terminar, pareceume unha novela moi interesante, digna de facer dúas novelas, porque eu quedaríame coa primeira parte e coa técnica que acabo de mencionar. E paréceme que só con iso podería formarse unha historia bastante interesante. Deixei que fixese outra fermosa novela de Beira, histórica si quérese. A tolemia, o diagnóstico, a historia puxéronse en marcha moitas cousas e moitas voces para dobregarse en tan poucas páxinas. Demasiado para pastos curtos, pero moi interesante.