Laura Mintegi escoitou desde que é candidata a lehendakari “metíchesche no bonito”. Pero enseguida, tamén escoitamos “ánimo”: “Dinme que entraches en belo, porque perciben que o espazo político é violento. Esas persoas venme como un cidadán normal e esperan actuar desde o seu ámbito, é dicir, queren que a cidadanía interveña máis en política”, asegura a candidata de EH Bildu a lehendakari.

Como percibiu o ámbito da política desde que lle nomearon candidato?

O da política é un ámbito con leis ríxidas. Os demais políticos tratáronme como a un intruso que entrou no campo: “Acaba de chegar á praza e fai esforzos por distinguila”, fixéronme sentir. Está claro: hai un abismo entre a cidadanía e os políticos. Pola contra, nós, os representantes de EH Bildu, queremos que nos decaten que vimos da rúa. É máis, estamos a dar a entender que non vimos integrarnos no ámbito da política, senón a cambiar o ámbito. Vimos facer e non só a dicir. Temos un programa, e a vontade de levalo a cabo e xente ben preparada.

Vostede escribiu no seu blog que non é político, que quere ser político.

Non quero, son político. Fago política na vida –nos outros ámbitos que estou a facer–, porque cando tomamos decisións facemos política. As decisións que tomo no departamento da Universidade ou no club PEN son políticas. Con todo, a lectura da política é moi reducida. A política é ordenar a vida segundo uns principios. Facemos política para os nosos fillos e fillas na elección da escola ou en función do tipo de consumidores que sexamos.

A política está subestimada?

Eu separo a política da política. A política non é subestimada, téñolle moito respecto. A política é a ideoloxía pola que organizas a vida social con respecto ao outro, en calquera ámbito social. É serio e importante. É político, é o uso parcial, interesado e moitas veces avaro que os políticos profesionais han feito da política. A política pódese facer sen perderse nas trampas políticas.

Que pode achegar EH Bildu á política?

O noso obxectivo é desenvolver unha política de esquerdas e profundar na soberanía. Queremos crear as condicións para que estes obxectivos leven a cabo, nese sentido, temos toda a intención.

Iso é o que tentaron durante 30 anos distintas opcións políticas do ámbito social que representa, no marco da Constitución e do Estatuto. Como agora, no fondo.

Moitas veces esquecemos que o panorama cambiou por completo desde outubro do ano pasado, e iso non o podemos ignorar. Estamos noutra fase política, as cousas cambiaron radicalmente. Nos últimos cinco anos, non se rexistraron vítimas mortais, nin tampouco falecidos en ningún deles. Aos que aspiramos á independencia chegounos a hora de facer política, só a través da política, e niso estamos.

“Temos que dar todo o que temos”, dixo. Ao seu xuízo, o que achegou é todo o que tiña a esquerda abertzale no pasado.

Insisto: non se pode facer unha análise político á marxe de coordenadas ou espazos temporais. Todo se deu no pasado e pódese dar doutra maneira no novo tempo. Hai momentos, ciclos e conxunturas, e a conxuntura actual é a axeitada para actuar tamén na alta política oficial.

“Até agora imos envorcar”, dixo. É a arte da política posible. A revolución, hoxe utópica.

Non estou de acordo en dicir que a utopía non é posible. A utopía ten que ser un obxectivo, non ten que ser para conseguir máis cotas dentro do que ten que ser. Temos que buscar o que non hai, non buscar melloras dentro do que hai, non veño, non vimos para iso. Si dixésenme, “o que máis se pode conseguir é dentro dun grao máis”. Adeus! Vale, é a arte da política posible, pero hai unha segunda frase: é posible cambiar o que hai. É dicir, ampliar, ampliar e ampliar o campo do posible.

Estamos na segunda transición? O sector social ao que representa non valorou positivamente o período de transición.

Estamos na transición, e non son o único que o diga, tamén ouvín ao candidato do PNV que a transición non se fixo como debía ser. Iso alégrame moito, porque non somos os únicos que o dicimos. Evidentemente, aquela transición non foi unha ruptura, o réxime franquista reciclouse e de aí chegamos á situación actual. De todos os xeitos, o noso intento non é levar a cabo a segunda transición, senón construír a democracia. Isto é falso democracia, simulación. Agora veremos si en democracia calquera idea é factible ou non.

Para iso, púxose en marcha un proceso de paz a través da Declaración de Aiete. A doutrina Parot persiste e o ministro de Xustiza, Ruiz Gallardón, elaborou un novo proxecto de lei do código penal para endurecelo aínda máis. Con cárcere eterno.

É unha fuxida cara adiante do Goberno de España, un gran sinal de debilidade. Non ten unha vía política para actuar no proceso de paz e normalización. O único que ten é a lei e utilízaa para parar o proceso. Algúns síntomas son moi significativos. Cando o tribunal de Estrasburgo emitiu a sentenza sobre a doutrina Parot non escoitamos a Ruiz Gallardón, senón ao ministro do Interior, xefe da policía. Tamén no caso de Josu Uribetxeberria, no momento de aplicar este código penal, o ministro de Xustiza tiña que falar, pero non o ouvimos nin unha soa vez. Por tanto, utilizan a xustiza non para aplicar a xustiza, senón para acalar a disidencia, ignoran quen era Montesquieu. O pp está de novo atrás, está por facer democracia.

Arnaldo Otegi pediu perdón ás vítimas de ETA. Rodolfo Ares interpeloulle e chamoulle a facer o mesmo.

Desde o primeiro día dixen que non respondería nin a insultos nin a interpelacións violentas. Non me meterei neste balbordo. Estou disposto a falar con todos, con respecto, pero á mesma altura. O que dixo Otegi paréceme moi interesante, é outro síntoma de que vivimos noutro momento político. Escoitar iso era impensable hai dous anos, e hoxe en día, el sabe que non se vai a quedar só, sabe que hai un sentimento nese sentido, é o líder dunha expresión política, é o sinal claro dun ambiente. O que me preocupa é que a linguaxe bélica mantéñase noutros ámbitos, a chamada de Ares é un exemplo diso. Isto significa que algúns non ven a si mesmos na nova situación, seguen na primeira, e o único que conseguen é alargar o proceso, con todo, non hai volta atrás.

Otegi tamén se referiu á necesidade de traballar no camiño da desobediencia civil. Que opinas?

Estou completamente de acordo con esa idea. Porque a política dun pobo non se pode facer só actuando de abaixo cara arriba ou de arriba cara abaixo. Non o pensemos agora, porque temos unha gran oportunidade de estar no goberno [da CAV] e porque temos unha gran presenza en varias institucións –a Deputación de Gipuzkoa e en varios concellos–, é suficiente para cambiar a inercia da política actual. Para cambiar a política hai que facer unha política de abaixo a arriba, é necesario facer presión, chamada desobediencia civil ou doutra maneira. Como se consegue pór nunha liña unha organización e unha sociedade? En movemento simultáneo, de abaixo arriba e de arriba cara abaixo. Nese contexto, entendo as palabras de Arnaldo Otegi.

Como pode EH Bildu conciliar o capital para a loita que ten detrás, digamos, con estar no Goberno?

É un debate clásico da esquerda, si a esquerda debe ou non tomar o poder, porque o poder o corrompe de feito. A tentación de moitos é que sempre haxa oposición, para obrigar aos que están no poder a tomar medidas correctivas por exemplo. A aposta por estar nas institucións é boa. Estando no goberno tes mellores medios para facer o que queres facer, e iso estámolo vendo en Gipuzkoa, están a facelo ben. Proba diso é a desmesurada oposición a Bildu. Bildu está a demostrar que é posible que a esquerda chegue ao poder e faga outra política. Que hai que deixar as peles no camiño? Iso seguro.

Pódese desenvolver a opción da transversalidade no Goberno? Ve vostede a posibilidade de gobernar en coalición? Para empezar co PNV…

...voulle a falar de todos os aspectos, e o mesmo: esta situación non se supera si non se fai un pacto de país para dar respostas comúns aos problemas graves. Por tanto, transversalidade con todos e entre todos, porcentaxe sobre o total. Hai que falar con todas as forzas que se presentan, coas que van estar e coas que non van estar no Parlamento. E non me refiro só ás catro forzas principais. Haberá que facer un pacto de país, haberá que tomar medidas. Digan o contrario os políticos, o poder non o teñen eles, as forzas económicas teñen o poder, e aquí podemos xogar, quitarlle vostede, porme eu, e xogar no parlamento coma se estivésemos a xogar a Monopoli. O que move aquí as grandes pezas é o poder económico, entón, andaremos entre nós en pequeñeces, eu dous parlamentarios máis e ti dous menos, cando nin ti nin eu gobernemos?

Un sector da esquerda abertzale, "ao ler que Laura Mintegi non descarta un acordo de goberno PSOE-EH Bildu, levantáronsenos as alarmas vermellas", escribiu.

A noticia saíu á luz no Financial Time e o xornalista ha corrigido o erro da publicación. Así mesmo, as declaracións dun membro dun partido desta coalición foron entendidas neste sentido, aínda que foron corrixidas polo Goberno de Rajoy. Por tanto, esta coalición non vai facer unha coalición deste tipo.

Pódese construír este país entre todas as ideoloxías existentes?

Este país hai que construílo cos cidadáns, non coas ideoloxías.

Pero desgraciadamente, movémonos no marco político que marcan os representantes desas ideoloxías.

Nós vimos precisamente a desmontar ese marco. Non imos entrar en partidismos, nós vimos facer política en maiúsculas, esa é a actividade do ámbito político, é dicir, do político, non do politiqueo. Ese é o adxectivo da política, o noso é o sustantivo, o político.

Este discurso xa o percibimos noutras ocasións, pero vostedes tamén veñen ao xogo político...

Xogo político Enfádome cando escoito a expresión. Aquí montouse un xogo político que ten máis que ver co Xadrez que co Partxis. Moi regulado. O rei móvese dunha maneira, doutra, o alfil, a torre e o cabalo. Este xogo é moi estrutural, piramidal, e ademais, durante anos, deixáronse fóra das táboas ás forzas políticas máis importantes do mundo. E dixeron: vostedes non teñen sitio neste xogo. Agora chegou o momento de dicir: e si xogamos ao Partchis? Pódese xogar con catro cores e con oito. Eu xoguei a oito cores no Parchís. É un xogo horizontal e todas as fichas teñen o mesmo movemento, é moito máis equilibrado e democrático. Por tanto, imos quitar o Xadrez e a pór o Parchís.

Cal é o modelo social de EH Bildu? Da socialdemocracia? A socialdemocracia non cuestiona a política económica do capitalismo liberal. Ou si? Ou vai máis aló EH Bildu?

Desde que se creou esta coalición houbo unha gran evolución por parte de todas as forzas, houbo unha confluencia. Alternatiba vén directamente da esquerda, Aralar e a esquerda abertzale tamén, e EA, quizais isto non tiña esa ideoloxía, pero grazas a esta confluencia creamos un programa absolutamente de esquerdas e totalmente soberanista. Relacionámonos con outras forzas europeas e contrastamos os nosos programas. Por exemplo, eles din que o noso é máis de esquerdas que o programa do Front de Gauche de Francia. En EH Bildu cada un fixo o seu percorrido, pero temos claro onde imos. Cada un achegou a súa experiencia á coalición, puxemos estas achegas ao servizo de todos e coincidimos. Iso é o máis interesante. Agora trátase da que nos comprometemos, máis que do que cada un fixo. É un programa moi de esquerdas e soberanista.

Que pode achegar este programa de esquerdas? Hai que dicir e facer.

Si, non basta con dicir que o programa é de esquerdas, hai que pór medidas concretas. O primeiro que temos que facer é coidar o benestar da cidadanía, e iso é preservar a necesidade básica: o traballo. Traballo digno. Por iso expomos que un traballo digno nunca sexa un salario inferior a 1.095 euros. Queremos que os servizos sociais e universais sexan gratuítos. Para iso hai que recadar diñeiro de forma equitativa, queremos gravar as grandes fortunas, queremos pór esa progresividad fiscal a todos os niveis. Ao mesmo tempo, queremos crear un fondo de investimento e desenvolvemento rexional. Temos que investir en proxectos produtivos, non especulativos, e sempre de face ás comarcas locais. Para iso requírense uns servizos públicos potentes, nos que as empresas públicas son fundamentais, por exemplo.

Priorizarías a independencia para a CAPV, un Estado en Europa, sen Navarra nin Iparralde, dividindo o País Vasco?

Eu priorizo a independencia para o conxunto de Euskal Herria.

Non é unha utopía, pero neste momento si é unha quimera.

Non, non... A ver, temos que ter claro cal é o noso obxectivo. En primeiro lugar, o primeiro que se pretende é que o obxectivo sexa claro. O obxectivo é a independencia para o conxunto de Euskal Herria, e, mentres tanto, temos que ter os recursos claros para chegar a ese obxectivo. Non pretendo menos que iso. Para conseguir o obxectivo hai que actuar con intelixencia. Xogar con intelixencia é ir traballando as fases. En primeiro lugar, ten que ser a decisión da sociedade. Entón, trátase de informar á sociedade, de dotarlle de recursos políticos para que esa vontade se converta en realidade política e, ao mesmo tempo, de dar oportunidades a quen traballamos politicamente para que esa idea se poida levar á práctica. Por exemplo, en Iparralde todos os electos aceptaron, todos, a aposta pola Mancomunidade Única de Iparralde. Dar o paso todos xuntos é un paso impresionante. Naquel momento estaba en Corea. Ese é o camiño. Ademais, en Navarra as forzas soberanistas están a coller forza e os constitucionalistas están a caer. Estamos nun proceso a diferentes velocidades, pero non imos deixar de lado os nosos obxectivos.