O decreto tamén pretendía excluír do sistema público aos maiores de 26 anos que non coticen nunca, pero ao final vainos a manter si obteñen un certificado da Seguridade Social que acredita que non teñen ingresos. O Goberno Vasco ha afirmado que na CAV non entrará en vigor o decreto que exclúe aos inmigrantes, pero si o fará en Navarra. Ivan Vergara é o presidente da Asociación Navarra de Medicamento de Familia e Atención Primaria. A campaña foi impulsada pola propia asociación, que agrupa a 350 membros, e contou coa participación de 45 médicos e enfermeiras de Atención Primaria.

Que proceso seguistes para obxectar contra o decreto?

Os datos chegan directamente á Confederación Estatal de Medicamento de Familia. Estes datos transfírense posteriormente ao Colexio Oficial de Médicos da Comunidade correspondente e á Consellería de Sanidade. Queda escrito a postura que adoptou o médico respecto ao decreto, que seguiremos prestando atención ao que a lei exclúe, pero na práctica non hai medios suficientes para iso. Non lles podes facer receitas porque non teñen Seguridade Social e quizais non teñan diñeiro para comprar medicamentos, non podes envialas a probas complementarias ou á consulta doutro centro de saúde… Nin sequera temos historia clínica destes pacientes, xa foron eliminados en moitos hospitais, e hoxe en día todo está informatizado… Por iso, o obxectivo desta iniciativa é, sobre todo, reivindicar que se cambie o decreto a través da presión realizada polos profesionais. Queremos visibilizar o problema para que a sociedade tome conciencia para axuntar forzas contra o decreto.

Na práctica, que é o que podedes facer?

Si viñéseme un inmigrante que non ten ningún documento –non tería a súa historia clínica, porque non está na base de datos–, faríao, pero cos recursos que teño. É dicir, habería que adaptarme ao que teño na consulta. Os recursos son limitados no centro de saúde, poderíalle recomendar onde acudir, que pode facer, pero non moito máis, porque os demais os tería que pagar do seu peto.

Que razóns hai para o plante?

Ademais de razóns éticas, o decreto é contrario a varias leis e desde o punto de vista da saúde, non só afecto ao colectivo que se quedou fóra, senón que tamén afecto a todos, como é o caso das enfermidades contaxiosas e infecciosas. Si déixase de facer un seguimento do paciente, pode haber focos de infección non controlados, nin vacinas e pode afectar a toda a sociedade. Hoxe mesmo, atendín a un grupo de inmigrantes que padecen tuberculoses, e algúns deles non teñen ningún tipo de documentación. Si ocórreme que a lei está en marcha, quen lles pagará o tratamento contra a tuberculose? E si son hospitalizados, que farán, deixalos na rúa sen tratamento? Temos inmigrantes con SIDA, que lles imos a facer, ímoslles a quitar o tratamento?

Din que é unha medida economicamente sostible, pero non é así, porque o grupo de inmigrantes é xente nova que vén traballar na súa maioría e temos unha chea de estudos que demostran que os recursos os utilizan menos que os propios cidadáns. Pola contra, a falta de atención e prevención antes do empeoramento da enfermidade pode desembocar en urxencias ou no hospital, o que fai que o proceso sexa máis difícil e caro, ademais de contaxiar e propagar a enfermidade. Por tanto, non é sostible en absoluto.

Que forza ten o código deontolóxico ante a lei?

Non poden estar en contradición. O código deontolóxico é unha listaxe de normas de comportamento ético que nos dá a capacidade e o dereito de atender á cidadanía. O código indica, por exemplo, que o paciente atendido non pode deixar de atender. Garante o benestar do paciente, a xustiza social, a equidad, a autonomía persoal…; é o contrato que ten o médico coa sociedade, a fonte da confianza que a sociedade outorga ao médico, e polo que di a lei, non podo oporme a esas premisas. Ademais de ir en contra do código deontolóxico, diría que o decreto está en contradición con varias leis, como as leis de dereitos humanos, ou con outros apartados da Constitución española. O propio código penal recolle a obrigación de socorro e aféctanos a todos os profesionais sanitarios. Temos o deber de colaborar.

O decreto entón dítase en contra do dereito dos cidadáns á prestación dos servizos públicos.

En efecto, salvo nos casos exceptuados polo decreto (nenos, urxencias e embarazos) a algúns lles nega o dereito a ser atendidos. Curiosamente, os profesionais liberais autónomos, que até agora contaban cunha mutualidad privada, pagaban unha cota para acceder ao servizo público de saúde, pero con esta norma non teñen que pagar a cota, senón que as integra directamente no servizo de saúde. É significativo o comportamento da norma cuns e outros.

As autoridades dixéronlles que si queren infrinxir a lei, fágano fose de hora e con recursos propios.

Pero iso tamén é habitual, o medicamento é vocacional e si tes que quedarche fose porque as consultas se prolongaron, así o fas. Coa obxección de conciencia está a dicir á administración que non está de acordo cunha lei determinada e que non quere ser castigado por non facelo. E precisamente, a obxección de conciencia é para dedicarme ás horas de traballo e aos recursos da empresa, non necesito obxectar nada fóra das horas de traballo e para atender a alguén cos meus recursos.

O Goberno de Navarra porá en marcha un programa de axudas para a atención a inmigrantes indocumentados que cobren menos de 532 euros ao mes, leven un ano empadroados en Navarra e non teñan antecedentes penais.

Calquera medida que permita atender a máis xente que a sanidade pública é positiva. Con todo, pídenselles condicións que non teñen nada que ver co obxectivo: precisamente, quen ten antecedentes penais vai necesitar máis atención, probablemente porque vive en peores condicións e pode ter maiores problemas de saúde; o dos ingresos é absurdo porque se é inmigrante ilegal non terá ingresos declarados; e alegan que se non se inscribe un ano empadroarase en Navarra, pero non lle dá moito sentido porque os inmigrantes consomen poucos recursos como antes.

Que consecuencias pode ter a obxección?

O tempo que dedicas á empresa que che ten contratada e os recursos desa empresa desde o momento en que vas facer un uso ilegal poden ter consecuencias. Apertura de expedientes e similares.
Contra o aborto, a obxección de conciencia está estendida entre os médicos de Navarra. Son obxeccións paritarias?É
certo que en Navarra o tema do aborto é complexo, pero polo menos hai posibilidade de atender ao paciente, aínda que ten que ir a outra comunidade e iso suponlle un custo persoal e económico, ademais de incomodidade e estigma social. Pero neste caso non pode vostede enviala a ningún outro sitio, non pode atendela...

Non só o aborto, a eutanasia, a morte asistida, o uso das células nai… Nos últimos anos houbo moitos debates éticos no medicamento. Como afronta o médico a todos eles? Abordan o tema no Colexio Médico?

O Colexio ten un gabinete con código deontolóxico e pode aconsellarlle nestes casos, pero nesta ocasión o tema é moito máis duro. Pronto nos tocará ter un paciente na consulta que non podemos atender segundo a lei. É duro!

Van pór en marcha outras iniciativas para derrogar o decreto?

Sabemos que a loita será longa, que hai que ir paso a paso, e estamos a analizar novas posibilidades, porque non podemos quedarnos como agora, dun día para outro pode vir un destes pacientes que o decreto exclúe e non saberemos como actuar.