O tema das VÍTIMAS está cada vez máis sólido na axenda política e cada vez máis equilibrado. A experiencia de Glencree é o compás que nos deu unha lección extraordinaria á cidadanía: si son capaces de actuar con empatía, de entendernos e de socializar as conclusións máis claras entre si, demostra que a convivencia entre o resto da cidadanía que non sufriu tanto está ao alcance de todos. No caso de que exista vontade para iso.

O máis importante é que o tema das vítimas está a ocuparse aos poucos do lugar que lle corresponde. En dous ámbitos importantes existiron movementos interesantes: por unha banda, está a recoñecerse a dor que fixo desde o seu ámbito en diferentes ámbitos da esquerda abertzale, que necesita recoñecemento e reparación; por outro, está a darse un grao de recoñecemento a algunhas vítimas de abusos do Estado, sobre todo por parte das institucións vascas.

Nun e outro campo queda moito, sen dúbida. A esquerda abertzale vai necesitar máis tempo e unha actitude máis profunda para que as vítimas de ETA poidan crer que o seu recoñecemento é real. O Estado aínda non abriu a porta ao recoñecemento de todo tipo de vítimas: torturados, feridos durante anos por policías de diferentes cores, presos e familiares de presos, combatentes de ETA... É máis, hoxe en día, nos parámetros do conflito vasco, o Estado é o único que oprime os dereitos humanos, sobre todo no ámbito dos presos.

Agora poderíanse entender mellor porque os elementos do artigo “Reconciliación: condicións éticas” escrito por Jonan Fernández en Larrun de xaneiro de 2011, entre outros, son conceptos que están a entrar en vigor e moitos deles, aínda que de forma lenta, están a materializarse. Estas liñas falan de seis principios para abordar con contundencia a resolución dos conflitos e o tema das vítimas:

1. A base está no respecto e o recoñecemento mutuo.
2. O suxeito é a sociedade, o máis importante é a reconciliación e a convivencia, e as vítimas son as beneficiarias deste proceso.
3. Cales son os obxectivos? Reparación, humanización e reconciliación de vítimas.
4. Como conseguilo? Estratexia: unha nova mirada ao pasado, ao presente e ao futuro.
5. Unha mirada do pasado, uns principios básicos: todos os sufrimentos deben ser tidos en conta, a mirada cara ao pasado debe ser rigorosa, pero haberá diferentes interpretacións; hai que dominar a idea de “nunca máis”.
6. O presente hai que traballalo con miradas construtivas e con empatía. O respecto e o recoñecemento son claves, o perdón debe ser voluntario e o compromiso firme de non volver repetilo.

Estes puntos son os que serven de base para canalizar as cuestións de vítima e convivencia en todo tipo de conflitos. Este seis puntos poden resultar interesantes para analizar que estamos a facer de face a unha futura convivencia ou iniciativas que se están levando a cabo ao redor das vítimas. Feixe a proba e ponche a proba.