Mentres o axente paseaba pola Praza de Cibeles de Madrid, o aposto home achegóuselle e comezou a falarlle con marcado acento de chulapo:

– Axente Dihculpe. Podería uhté indicá non ehtá a Rúa Alcalá?
O axente miroulle a través e respondeu inmediatamente:

– Quéreme vostede tomar o pelo? Un madrileño como vostede, non sabe que aquí mesmo está a famosa Rúa de Alcalá?

– Ouza, que eu son de Bilbao.

– Eta hori acento?

– De vení a lah finaleh.

* * *

Na miña mocidade contabamos este chiste para rirnos da fanfarronería bilbaína en San Sebastián. Na miña terra natal, desde que teño memoria, foi un ronquillo de pel e broma cos bilbaínos. Nos últimos anos, con todo, creo que se está pasando da pel á carne, dos ronquidos ao odio. Varios medios de comunicación e políticos colaboran niso. E a manifestación máis clara é a que se dá no campo do fútbol.

Quizá porque non son un futbolista nin un seguidor, a min esa forma de ser dos bilbaínos –hai unha forma de bilbaíno que aparece na vida social– gústame e a miúdo dáme tamén inbiria. Quen traballamos en teatros de Euskal Herria sabemos que o público de Bilbao e de Bizkaia en xeral ofrece unha resposta moito máis cálida ao artista que o de Gipuzkoa por exemplo. E non por ser máis parvos ou por ter peor criterio. Porque as emocións non teñen tanto coidado como para parecer inocentes.

Por iso, nas últimas semanas, cando ouvía a queixa de que había tanta festa e tantos indicios en torno ao Athletic, a min o Eup do Athletic! Sentía desexos de gritar "Ah!", "Ah! Porque temos que recoñecer que é o Athletic, ademais do de Bizkaia, o equipo de fútbol de Euskal Herria. Como o de Gipuzkoa é a Real Sociedade. Donostia-San Sebastián, desde o punto de vista de todo o mundo, non é máis que un barrio de Bilbao. Iso si, o barrio máis fermoso.

*   *   *

Un coñecido antibilcano, para burlarse da súa falta de coñecemento do eúscaro, dicía que alí cantan o zortziko Maitetxu miña pensando que falan en eúscaro. Neste sentido convén mencionar que o único club vasco de primeira división que ten himno en eúscaro é o Athletic. Alavés e Osasuna teñen en castelán: Bravo equipo albiazul... e O once de Osasuna, valente e loitador. O da Real Sociedade non é fácil de saber en que idioma atópase. En canto ao mellor, pódese dicir que está en pseudovasco.

Destaca a historia do himno do Athletic. En 1928 o músico tolosarra Feliziano Beobide ofreceu ao club un redondeo que se estendeu rapidamente en forma de himno. Aínda que a maioría estaba composta polo propio Beobide, no segundo capítulo, crendo que era unha melodía popular, o hernaniarra José Olaizola puxo en 1904 a melodía inventada para a apertura do Batzoki de Zarautz: Eusko, os euskotarras quereremos e amamos á patria... Na posguerra de 1936, os novos gobernantes non tardaron en tocar o himno e, aínda que os txistularis seguían tocando, non se aceptaba o canto. En 1950, o bilbaíno Goyo Nadal escribiu palabras en castelán para un novo himno: "Ten Bilbao un gran tesouro que adora e consente con gran paixón cheo, o seu club de fútbol de bela historia, de gloria mil veces campión. (...). Do fútbol es rei, chámanche O león e a afección é lei do fútbol español”. A música creouna o bermeano Timoteo Urrengoetxea. A Esperanza Aguirre isto gustáballe.

En 1982, con motivo dos novos tempos, a Xunta Directiva encargou ao músico otxandio Karmelo Bernaola, apaixonado do Athletic, a elaboración dun novo himno. E este, con bo criterio, non fixo máis que facer unha adaptación do que Beobide e Olaizola crearon. Con todo, as palabras púxoas o ondarrutarra Antton Zubikarai, fillo do escritor Augustin.

En resumo, o himno do Athletic foi creado por dous guipuscoanos: José Olaizola e Feliziano Beobide Somos un pobo pequeno. Eup!