“As tecnoloxías empúxannos a mirar sempre cara adiante, deixando de lado o proceso de reflexión”, di o neurólogo Gai Small. Nos últimos vinte anos, desde a creación da World Wide Web, os computadores e Internet convertéronse nunha ferramenta case imprescindible no noso día a día. Internet cambiounos os hábitos, pero non só iso, senón que ademais de actuar nas nosas actitudes e accións, algúns din que cambiou a nosa capacidade e forma de pensar, como que o noso cerebro necesita unha resposta rápida a calquera acción.

O escritor estadounidense Nicholas Carr analizou o tema The Shallows. What the Internet is Doing to Our Brains (Coliflor. O que está a facer Internet nas nosas mentes) no libro (2010). En palabras do autor, até agora definíronse dúas etapas sobre o pensamento: por unha banda, buscar información e, por outro, facer unha reflexión profunda e creativa sobre a información atopada. Hoxe en día, cre que non damos suficiente importancia á etapa da reflexión, que en lugar de analizar a información a fondo, só conformámonos co superficial, é dicir, que as novas tecnoloxías prepárannos para a procura, pero non para a reflexión. É fácil ler unha información, por saber máis sobre o tema, facendo clic en enlácelos que ofrece o texto, pero os expertos din que só lemos o título e o primeiro parágrafo de cada páxina, é dicir, que aínda que se pense que estamos a profundar no tema, quedamos na portada.

Lectura rápida de portada

Os libros foron a ferramenta habitual para ler os textos até a creación de Internet. A tecnoloxía abriu novos camiños e hai quen prefire ler en Internet que no libro. Pero os novos camiños benefician á lectura? En palabras de Nicholas Car, os lectores dun texto lineal, de papel, teñen mellor comprensión e memoria, e aprenden mellor o que se le. Dos experimentos que se realizaron para demostralo, o libro fai referencia ao que o propio escritor realizou: deu o mesmo texto en papel e en html á xente para lelo na pantalla do computador. A análise dos resultados determinou que os que lían en html pasaban menos tempo na mesma páxina e que, axiña que como podían, empezaban a ler outro relacionado co artigo facendo clic en enlácelos da web. Os lectores do texto en papel, pola contra, dedicaban máis tempo a cada páxina e estudaban máis profundamente o lido. Algúns dos participantes na proba explicáronlle que sentían impacientes polo texto en html, que tiñan ganas de chegar até o final cun texto longo.

O deseñador web Jakob Nielsen tamén quixo facer un experimento para descubrir a influencia que pode ter Internet na lectura profunda. Deu varios textos a 232 voluntarios e afirmou que case ninguén os terminou e que a maioría só leran o título e o primeiro parágrafo. Tamén analizou o tempo que cada persoa pasaba nunha páxina de html: non había grandes diferenzas entre páxinas con textos longos e curtos; nas que había 100 palabras máis, quedaban 4,4 segundos máis na páxina. Algo parecido ocorre nalgúns investigadores alemáns: unha persoa, en xeral, non adoita estar máis de 10 segundos diante dunha páxina web.

Neste sentido, hai diferenzas entre mozas e adultos, xa que os mozos visitan a metade das páxinas web e pasan seis veces menos tempo que os adultos ante a información atopada. Car di que os mozos saltan dunha web a outra, mirando máis dunha, e fan clic en enlácelos que ofrecen, sen volver á información anterior.Con todo
, un dos responsables de Innovación da Universidade de Deusto, Oier Marigil, asegurou que esta lectura non depende de Internet, senón da falta de interese da xente. Di que Internet é unha ferramenta única para todo aquel que queira aprender cousas ou informarse de algo. Pero tamén que Internet divide a sociedade en dous partes importantes: a minoría interesada e a maioría que manifesta falta de interese.

Capaz de facer moitas cousas á vez

Un estudo realizado pola Universidade College de Londres revela que os mozos están a perder a capacidade de ler e escribir textos de longa duración. Ademais, segundo o psicólogo Aleks Krotoski, existen probas empíricas para confirmar que a sobrecarga informativa e o pensamento por conexión están a transformar o funcionamento do cerebro dos mozos. Ademais, hai estudos que apuntan a que, debido á influencia de Internet, nenos e mozos desenvolveron a capacidade de facer cousas diferentes ao mesmo tempo, pero están a perder capacidade de concentración. De feito, Internet bombardéanos con pequenas e breves informacións que poden chegar a frear a concentración.
Carreira levou a cabo unha investigación con mozas de entre 12 e 18 anos, e descubriu que conseguiron a capacidade de levar a cabo varios procesos mentais de maneira conxunta. Desta forma, redúcese o tempo de procura da información para obter a resposta que se desexa atopar. O neurólogo estadounidense Jordan Grafman afirma que o feito de estar en liña fai que a nosa atención se mova dun lado a outro, que o noso cerebro sexa máis áxil e que sexa capaz de realizar moitas accións á vez.

Menos memoria?

“Xa non fago case ningún esforzo por lembrar algo, porque sei que podo atopar a resposta a calquera pregunta en liña”, di o redactor do Wired Clive Thompson. Xa non é necesario gardar a información no noso cerebro e para moitos non é eficaz. Abonda con que o cerebro sexa unha especie de índice que nos explique onde está o que queremos atopar e como chegar a el.

Con todo, Carr teme a influencia de Internet na nosa memoria. Cando gardamos os novos recordos na memoria a longo prazo, non limitamos as nosas posibilidades mentais. Reforzámolas. Ao mesmo tempo que aumentamos a nosa memoria, fortalecemos a nosa intelixencia. Cre que Internet debería facer un bo servizo á nosa memoria, pero, si utilizamos Internet como un almacén externo da nosa memoria, ignoramos a nosa capacidade para cultivar a memoria. De feito, a miúdo a xente utiliza Internet como parte do noso cerebro: como todo o que queremos está aí, non vemos a necesidade de gardar moitas cousas na cabeza. Con Internet pasounos o mesmo que co móbil: antes sabiamos de memoria os números de teléfono de todos os amigos, e agora, desde que temos a axenda dos móbiles, podes lembrar cantos números?

A revista Science presentou os resultados de catro experimentos que se levaron a cabo. Todos deron a mesma conclusión: a xente utiliza Internet como unha parte da súa memoria. As persoas que pensen que a información se gardará no computador non teñen intención de lela en profundidade, e as que non pensan que non se vai a gardar si.

Información rápida e precisa

A capacidade de procura de información e de toma de decisións ao redor dela supuxo o fortalecemento dalgunhas funcións cerebrais, especialmente as relacionadas coas decisións. Avaliamos diariamente noticias e contidos multimedia, o que facilita a habilidade para atopar as cousas rapidamente. Gary Small di que o cerebro aprende rápido a centrarse en algo, analizar a información e decidir si é interesante case ao mesmo tempo. Carreira cre que a marxe entre accións reduciuse e que a Rede fixo que senta a necesidade de atopar respostas rapidamente, porque o noso cerebro pensa que se acabará satisfacendo rapidamente.

Cerebro, similar ao software

O neurólogo Gary Small di que o uso diario de Internet cambia un pouco o noso cerebro, faio un pouco máis rápido. En 2008 escribiu o libro iBrain-Surviving the Technological Alteration of the Modern Mind (eGaruna-Enfrontándose ao Cambio Tecnolóxico da Mente Moderna) para explicar a influencia de Internet no noso cerebro, na nosa actitude e na nosa forma de pensar. Do mesmo xeito que Car, Small tamén cre que Internet reduciu o tempo dedicado á reflexión. Segundo estudos realizados polo neurólogo cada vez trabállase menos a memoria, pero cando estamos conectados actívanse máis partes do cerebro. Cando unha persoa está en Internet, o lóbulo cerebral frontal é o que presenta maior actividade nos circuítos neuronais que controlan a memoria a curto prazo e a capacidade de decisión. En palabras de Small, isto permítenos facer máis cousas, gastando menos enerxía.

O Director do Centro de Investigación de Enfermidades Neurolóxicas, Juan Álvarez-Line, explica que a razón de todo isto é a capacidade de plastificación do cerebro, é dicir, que como consecuencia das accións cotiás sempre cambia o cerebro e pasa o mesmo con Internet. Con todo, sinala que estes cambios poden ser consecuencia do uso cotián da lingua. Segundo as súas propias palabras, o cerebro é como un computador sofisticado e o software pódese cambiar moitas veces. Tamén hai cambios estruturais, xa que o cerebro está a cambiar as súas conexións en todo momento. Estes cambios afectan sobre todo a nenos, nenas e novas, xa que a cantidade de información que se manexa na actualidade é moi superior á que utilizaban os mozos de fai 50 anos, e para facer fronte a toda esa información, ten que crear outras capacidades.

A pesar de todo, ademais dos computadores fixos, os smartphones, tablets e demais gadgets electrónicos son cada vez máis numerosos. Vivimos conectados e cada vez máis conectados. Neste sentido, pódese concluír que o impacto das novas tecnoloxías irá en aumento, aínda que non sabemos como se desenvolverán os nosos cerebros.