o estado de benestar tan arraigado no foro de casualidade non está en camiño de desaparecer, pero debilítase. Este grave problema debe relacionarse coa alta taxa de desemprego, o desprazamento da industria e o envellecemento da poboación. O estado de benestar estásenos estreitando por todos lados. Citarei catro apartados deste recorte, para logo propor outras tantas medidas. En primeiro lugar, un dos alicerces máis importantes deste benestar é o ensino democrático e xusto, que se está reducindo a toda velocidade. En segundo lugar, temos a sanidade, na que de momento teremos que pagar unha parte máis grande dos medicamentos. O terceiro alicerce é o das pensións públicas, que tamén están en proceso de decremento, xa que se está evidenciando un descenso dos ingresos reais dos xubilados, xa que os gastos dos medicamentos mensuais serán un sesenta euros para cada un dos pensionistas. Por último, trátase do dereito dos cidadáns a unha vivenda digna, pero os traballadores téñeno moi difícil, a non ser que queiran vivir toda a súa vida endebedados.

Un sistema educativo forte ofrece a un país as mellores oportunidades para saír dunha crise. A proba está nos países nórdicos, así como en Corea do Sur e outros países. Pola contra, España quere renunciar a ese camiño, pero Hego Euskal Herria pode tomar outro camiño: todas as forzas políticas económicas e sociais poden chegar a un acordo forte. Para que? A realización dun maior sistema educativo e de investimentos públicos en investigación e desenvolvemento. Sobre este tema, o Premio Nobel Joseph Stiglitz aludiu en varias ocasións ao modelo nórdico, no que a investigación permitiu a eses estados do norte que teñen bastante controlada esta grave crise, mentres que o Estado español ha tomado o camiño inverso. Está claro que Hego Euskal Herria ten que renunciar a esa dirección e seguir investindo en investigación docente.

A sanidade tamén ten que aumentar os gastos para facer fronte a un maior número de persoas maiores cada día, e é, sen dúbida, un campo de creación de novos postos de traballo. Tamén neste apartado o Goberno central reducirá os gastos públicos nunha porcentaxe superior ao dez por cento. Máis xente gozará deste servizo e dunha oferta máis reducida. Por tanto, o Goberno Vasco e o Goberno de Navarra poderán manter o nivel de servizo, que é tamén un instrumento máis para levar a cabo a redistribución da renda.

Non é verdade subliñar que as pensións se mantiveron, como recoñece o Goberno de España, pero non o é. As pensións foron perdendo o seu valor real desde a aprobación do convenio de Maastricht e agora nese proceso de depreciación darase un salto xigante. Que supón pagar unha parte maior dos medicamentos co mesmo número de pensións? A perda do valor da renda, sen dúbida.

A Constitución Española recoñece o dereito de todo español a unha vivenda digna. Pero, como entender ese dereito se para conseguir unha vivenda necesitamos endebedarnos ao longo de toda a vida? Para posibilitar este dereito fundamental, os gobernos e concellos de Hego Euskal Herria deberían pór a disposición das vivendas cooperativas os terreos non especulativos para a construción de vivendas. E unha vez que se comezou a vivir nesas casas, xestionarase de forma cooperativa, non se individualice, si quérese pechar a porta á especulación. É dicir, hai que controlar ese mercado para que á conta dese dereito fundamental os especuladores non enchan demasiado os seus petos.

Si non pomos freo a esta dirección, os países que formamos a periferia da zona euro seremos economías de segunda velocidade. Á fin e ao cabo, si segue o proceso dexenerativo actual, converterémonos en provedores de man de obra barata para os centros industriais da Unión Europea: un país con mala educación, escasa investigación e escaseza de traballo. Todo iso, o papel dos inmigrantes que actualmente veñen de África e América Latina desempeñarano os traballadores de países periféricos: algúns traballadores cualificados atoparán emprego en empresas da zona euro e unha gran parte de traballadores non cualificados obterán os peores postos de traballo dos países ricos en servizos non produtivos.
Temos, pois, algo que facer.