A asociación Garabide nace para a cooperación, quere ofrecer o que Euskal Herria ten para compartir: o esforzo vital da súa personalidade. A súa relación coas comunidades que tratan de recuperar as linguas desfavorecidas. Seguindo nesa liña, publicou tres libros (Euskararen iraultza, Estandarización do Euskara, Hedabideak) e un documental (Euskararen Erreketara, producida por Argia). Todos están dispoñibles en www.garabide.org. O material está dispoñible en castelán, francés e inglés, xa que Garabide mira cara ao exterior. Tamén hai contidos en eúscaro, “porque ás veces as preguntas máis sinxelas son as máis difíciles de responder, tes que mirar dentro e facer a pregunta a ti mesmo e aos demais”.

Estamos conscientes da estratexia dos medios de comunicación?

Algunhas si, pero todas as que estamos moi no centro. Se preguntas á xente que é o máis importante para recuperar o idioma, os medios de comunicación nunca sairán en primeira liña. Sempre dirache o ensino, a administración, a transmisión… Todo iso é moi importante, e seguramente son a base, pero os medios de comunicación tamén teñen moita importancia, e hoxe en día máis. Temos Internet e as redes sociais, son unha auténtica xanela ao mundo.

Os medios de comunicación sérvennos para difundir o noso e para traer o exterior ao noso.

É unha xanela de contacto co mundo. Talvez fai 40 anos esa xanela non era tan grande, ou poderiamos mesmo funcionar con ela, algúns se achegaban de cando en vez a esa xanela. Hoxe en día esta xanela sempre está aberta e entra moita luz. O mundo métesenos constantemente por todas partes e podemos decidir a cor do cristal da xanela. Podo dicir que quero que esa xanela sexa da miña cor e que quero saber o mundo en eúscaro. E quero dar a coñecer o meu mundo a través das miñas cores. Por que é importante dar cor? A linguaxe matiza moitas veces as cousas, non é o mesmo recibir a noticia en inglés que en eúscaro. Somos capaces de matar as cousas nós mesmos para que os demais non matícenas.Os

medios de comunicación tamén serven para compactar as comunidades de falantes.

No documental Bujanda [Mikel, director de Euskalerria Irratia] pregunta para que queren a radio, e di: “Para unir aos vascos da Comarca de Pamplona”. Os vascos da Comarca de Pamplona podemos reunirnos na praza de Pamplona [Barandiaran vive en Pamplona] ou xunto a unha radio. Sabemos que na radio reunirase moita xente como nós, ou polo menos fala como nós. Coñecerémonos, compartirémonos, e así a comunidade compáctase. Nace a conciencia da G.

Ultimamente tivemos relación con Ecuador e dicíannos: pero no outro val vístense de diferente maneira e falan outra lingua. O salto desde Leitza a Andoain é o mesmo. Para eles é moi importante, non o que une, senón a diferenza. As distancias son moito máis pequenas cos medios de comunicación.

Como poden influír os medios de comunicación na estandarización, a normalización lingüística?

Son moi importantes no noso país, quizá noutros lugares non sexa tan evidente. A importancia de Egunkaria [Euskaldunon Egunkaria] na estandarización da lingua escrita foi fundamental. O xornal, Argia ou os medios de comunicación públicos axustaron o idioma. Lembro a importancia e o traballo dos correctores e responsables de idiomas [en Euskaldunon Egunkaria]. Cada día chegaban novas palabras e había que decidir como dicilas. Euskaltzaindia non estaba alí todos os días, nin o escritor tampouco.
Hoxe en día é impresionante a importancia que teñen as locuciones e as formas dos locutores de radio. Contamínanse para ben e para mal. Basta con empezar a falar mal unha expresión para abrila. Nada que dicir en televisión. A importancia dos medios de comunicación para a compactación da lingua é enorme. É moi obvio na nosa casa.

Noutros sitios non tanto.

Si vas en Ecuador e dislles que teñen que impulsar os medios de comunicación escritos, dinche que a maioría da xente non sabe ler, que non teñen diñeiro para comprar un xornal cada día, nin para comprar unha rotativa. Quizá para eles é moito máis importante facer radio ou un medio de comunicación popular.

No libro non queriamos dicir que facer noutros lugares, senón que fixemos, como o fixemos. Si sérveche para algo non dirémosche que tes que crear un xornal.

A que modelo dirixímonos ao crear os medios de comunicación?

Vivimos no Oeste e de aí vénnos a tradición, de Francia e de España. Agora tamén do mundo anglosaxón. A que lle demos importancia? Pois o que teñen os demais de nós: fai 40 anos o papel era o medio de comunicación forte, pois nós queriamos facer iso; logo veu a televisión; Internet abriuse e nós quixemos facer iso. O que quero dicir é que houbo un mimetismo, pero é normal. Nós tamén queriamos o que tiñan as grandes linguas veciñas, unha especie de empate. Unha vez que foi así, podemos criticalo, pero creo que nos serviu.

A rede tomou gran importancia.

Nestes momentos estamos a dar moita importancia a iso, pero como en todo o mundo, non podemos adiviñar cara a onde imos. Está claro que hai unha clave: todos os medios de comunicación miran a iso, ensaian, pero non creo que nós poidamos inventarnos moitas cousas, hai unha gran burbulla. Teño a impresión de que dentro duns anos a maioría virá de aí, por exemplo, a prensa, a televisión e rádioa. Os medios de comunicación de aquí están atentos, non están ben.

Internet pode ser un medio eficaz para os vascos, pero quizá non para os ketxus.

No libro dise que é un medio sen grandes investimentos, pero que necesita redes, e é certo que tamén se está construíndo unha trincheira dixital. En Ecuador non hai unha rede axeitada, non se chega aos pobos. Por iso, Internet si, pero non. As outras comunidades necesitan outros ritmos. Para nós está claro que si. Estamos aí e de súpeto non podemos ir nin sei onde. O noso punto de partida son as linguas da nosa contorna e queremos ser como elas, non menos. Cando falamos de normalización referímonos á normalidade. Bos libros, boas radios, a información que chega desde fóra querémola en eúscaro, e Internet é imprescindible. Temos que buscar un sitio. Quen saiba como aproveitar esta oportunidade levante a man.

Os medios de comunicación en eúscaro comezan a articularse como sectores.

O traballo que se está realizando é moi interesante. Non somos tanto e non somos tan fortes. A pequeñez dános flexibilidade e unha vitalidade moi importante. O refuxio para estar protexido cando o vento sopra moito é bonito e interesante, aínda que cada un co seu paraugas. Xa era hora, eu valóroo moi positivamente. Poida que sexa a crise a que lle impulsou a facelo, pero eu creo que se poderán facer cousas bonitas.