Debuxar o visto ao instante no caderno, daquela escanearlo e mostralo en Internet. Ese é, dito co pincel gordo, o fundamento do movemento Urban Sketchers. Na rede pódense atopar escenas de todo o planeta debuxadas no momento e no lugar e tamén hai unha web creada coa intención de recompilar todas estas obras, en www.urbansketchers.org. De aí sacamos o manifesto de oito puntos que recolle os principios destes artistas:

1.- Debuxamos no espazo, dentro ou fóra, reflectindo directamente o que vemos.

2.- Os nosos debuxos cóntannos a historia da nosa contorna, de onde vivimos e viaxamos.

3.- Debuxamos un lugar e un momento determinado.

4.- Somos fieis ás escenas que vemos.

5.-Celebramos a diferenza de estilo e utilizamos calquera ferramenta e soporte.

6.- Axudámonos mutuamente e debuxamos en grupo.

7.- Compartimos os nosos debuxos na rede.

8.- Mostramos o mundo debuxo a debuxo.

O movemento comezou a mobilizarse en 2007, primeiro na web de Flickr para compartir fotos, e logo como unha organización sen ánimo de lucro. Os participantes queren pór en valor o valor artístico dos debuxos da zona, demostrarlles que son útiles para contar historias, animar á xente a debuxar e pór en contacto aos que xa están. En febreiro publicouse o libro The art of urban sketching: drawing on location around the world, antoloxía das obras dos artistas que traballan neste sentido.

Buscando entre os debuxos de xente de todo o mundo, démonos conta de que un dos artistas vive en Bilbao: Unai Goieaskoetxea Arronategi leva traballando desde pequeno no debuxo e a afección que desenvolveu ao comezar a estudar Belas Artes en Bordeus dunha maneira máis profesional. Urban Sketchers foi testemuña de como os artistas intercambiaban as súas creacións en foros de Internet e foise dun enlace a outro até chegar a Internet. Non é unha comunidade só de artistas plásticos, arquitectos, deseñadores, desarrolladores web... “Algúns lle dan proxección profesional e para outros é unha afección. Os meus traballos, por exemplo, non teñen copyright, son libres; e non vendo o meu traballo. É só unha fonte de investigación, un experimento”. No blog www.basquesketcher.com pódense ver os froitos que esta investidura lle deu até agora –ela tamén nos deixou imaxes da primeira páxina desta reportaxe en Bilbao–.

Goieaskeaskea recoñece dúas correntes neste tipo de debuxo. Por unha banda, opina que hai quen buscan outras formas de expresar a realidade. O outro bloque, debuxar sería o de quen o consideran como unha actividade romántica, “e iso paréceme moi san tamén”, matizou, para que non quede ningunha dúbida.

Pero hai unha diferenza. Para uns, porque os esbozos do caderno son o primeiro paso para facer un camiño máis longo; e para outros, estes debuxos do caderno son o obxectivo final. “Eu non entro do todo dentro da filosofía de Urban Sketchers, aínda que comparto algunhas cousas. Pero penso que pode haber outros obxectivos, máis profundos”.

Política de debuxo

Como reflexo dun punto de vista, calquera obra de arte ten o rastro do autor, recolle directa ou indirectamente as súas inquietudes e opinións. E si isto serve para obras máis grandes, tamén vale como debuxante de cadernos, porque debuxar unha escena non é un acto inxenuo, ten outras implicacións, sexan ou non confesadas polo autor.

Unha das seccións do blog de Goieaskoetxea denomínase “Conflito”: “Sempre tírache á inquietude e nos meus traballos reflíctese a situación política de Euskal Herria, porque é un tema que nos toca de cerca. Veume a idea de debuxar o conflito, cando descubrín que entre os bloggers había algúns que o usaban como plataforma. Dan conta das cousas que suceden no seu pobo, temas que quizais son incómodos, politicamente incorrectos”.

Citou á sueca Nina Johansson, que foi unha das pioneiras en publicar na súa blog www.ninajohansson.se imaxes sobre o movemento 'okupa' ou squatter. Hai máis: os cadernos que representan as manifestacións contra os recortes ou os do campamento Occupy Glasgow atopámolos facilmente. Goieaskoetxea, cos seus debuxos, denunciou a presenza de forzas policiais ou a violencia contra Kukutza, entre outros.

Obrigatorio o figurativo?

Preguntamos a Goieaskoetxea sobre o cuarto punto do manifesto, para saber se esa fidelidade á escena vista obrígalle a facer debuxos figurativos. “Eu tamén vexo contradicións nese aspecto”, explicou, “pero creo que non hai que entendelo literalmente. Na miña opinión, tratar de figurarse o máis fielmente posible o que hai ao noso ao redor, pero, claro, as seleccións que fas cos elementos que che rodean sempre son moi subxectivas, aínda que respectes as normas do debuxo”. O artista biscaíño cre que esta práctica reformula o tema da produción lixeira, o método de recollida de imaxes, que se está levando a cabo. Unha das bases de Urban Sketchers é que non se traballe a partir dunha foto. “Creo que por iso puxeron ese cuarto punto porque logo, cando ves algúns traballos, dásche conta de que son moi abstractos”.

A pesar da natureza da obra, a través dos debuxos improvisados fíxose máis fácil que nunca seguir a evolución dos artistas. Internet é unha gran galería de arte e “democratizar” a figura do artista pode ser unha forma de que calquera poida mostrar facilmente a súa obra. Con todo, Goieaskoetxea cre que cando se dixitalizan as obras analóxicas pérdese algo, se “encapsulan” os debuxos. “O sistema de cor no computador non é o mesmo, a luminosidade non é a mesma...”. Para facer fronte a este problema, os membros de Urban Sketchers organizaron exposicións para que a xente poida coller os cadernos na man. Non estaría mal que os sketchers de Euskal Herria tamén se unisen e désennos a oportunidade de facelo.