A esquerda transformadora, mesmo revolucionaria, é crítica ao sistema desde a base. E sente con bastante firmeza nesta tarefa. Con todo, resúltalle incómodo –se nos– que sexa crítico coa súa actividade –auto– cara a si mesmo ou cara ao grupo, sobre todo cando esta actividade é nova.

Por exemplo, a un columnista de Berria sorprendéuselle: “Que quen antes criticaban unha forma de facer política, máis ou menos agresiva, agora criticen políticas demasiado brandas”. Eu creo que esa frase non debería sorprender a ninguén. E é que, ademais da novidade, a situación é tan complexa e difícil (sobre todo á hora de discutir como afrontar a crise sistémica) que o asombroso sería que a reflexión e a lectura non fosen contraditorias. A cuestión é que e con que obxectivos critícase.

Por exemplo, eu aplaudín –e votei a favor– o novo camiño que tomou a esquerda abertzale –e unha especie de autocrítica sobre a estratexia do pasado que supón–, porque na miña humilde opinión é moito máis directo que o anterior. Levo anos explicando que a existencia de ETA, ademais de xerar un sufrimento inútil, era un obstáculo insuperable para acumular forzas e que a esquerda abertzale –e as súas alternativas– traballase en “estratexias compartidas”. Pero tiven unha opinión similar respecto da esquerda que priorizou o traballo nas institucións e ligouse e limitado á xestión do sistema: EA, EB, ERC, BNG (para min o PSOE xa non é esquerda). De feito, ambas as estratexias, cada unha coas súas peculiaridades e problemáticas, comparten basicamente unha visión representativa do pobo e da iniciativa popular, e a segunda lévanos ademais a integrarnos no sistema.

Hoxe en día o tema da loita armada é cousa do pasado. O problema da dependencia da institución, e a servidume de pensar que non é posible que o poder sexa efectivo sen compartilo, ten plena actualidade. A autocrítica polo pasado está ben, pero é máis importante analizar o que se practica hoxe en día e criticalo si cabe. Sobre todo, cando chegou a gobernar institucións importantes (a Deputación de Gipuzkoa e a capital) desde a oposición.

Non podemos esquecer que os verdadeiros señores ou poderes fácticos son os propietarios do capital e exercen unha forte presión sobre as institucións. E, si é necesario, do mesmo xeito que en Grecia e Italia, tratan de impor gobernos que estean ao seu servizo. E é que os estados europeos, a pesar de ser diferentes en canto a nacionalidade, son todos burgueses en canto á forma de clase, incluídos os que goberna a “esquerda”.

Por iso, a esquerda, mesmo nos Estados “nacionais” independentes, debe considerar o territorio das institucións burguesas como un campo de guerra e territorio inimigo, aínda que se vexa obrigada a traballar nel, e en ocasións mesmo gobernar. En caso contrario, serán inxeridos antes ou despois.

A esquerda nunca pode estar ben nas institucións, senón que debe tentar xestionar ben e honestamente o que hai, sobre todo en tempos de crises. Debe actuar contra o sistema no goberno ou na oposición, e no exterior, promover os movementos sociais e as loitas dos explotados e oprimidos e defensores do medio ambiente (desde un punto de vista anticapitalista) e priorizar ese labor.

Non hai unha maldición bíblica que diga: “Actuar nas institucións condénanos a integrarnos no sistema”, si temos claro para que estamos. De aí a necesidade do debate.

Perdóeme que non llo diga, acepte o que diga!