Gaizka Zabarte publicou o seu primeiro traballo con Susa: O vello non quería morrer. Debuxo da portada de Unai Iturriaga: cemiterio, cruces, un corvo negro colgado de dous picos de cereixa vermella, unha botella de viño e un cáliz á altura e máis aló, un home como Sherlock Holmes espiando. Baixo a sombra da cruz máis grande un nariz grande e campioa: Cosme Gezeta. Agora ben, a síntese ou analogía do que se le no interior en branco e negro e cunha pinza de cor vermella. Destaca o negro, xa que a intriga, a morte, a falsidade das identidades e o cambio son os eixos principais da novela. As dúas cereixas vermellas, pola contra, dan un toque de amor a un semántico que vai máis aló da morte, porque na arte tamén existe Le Temp de cerises.

E todo iso relátase no libro en dezasete capítulos. A voz principal é a de Josu Gezeta, protagonista da literatura. Ao cabo dunha hora, o sepulturero pídelle que non vaia ao cemiterio nin un nin dous. Alí vai ao enterrador Josu, que non pode ir cunha man chea de nada e outra cousa de ningunha e cunha botella de viño. A cuestión comeza no cemiterio, o enterrador dille a Josu que o seu pai non está no cadaleito e que cre que non estivo nunca. E todo iso “degustar este Bordeaux en senllos cálices sobre o Sr. Landaluze, mentres conversamos xuntos por primeira vez”. O

relato comeza con moito humor, que logo se converterá en intriga e misterio, e dispersarase noutras historias. Josuu non coñeceu ao seu pai, xa que os pais se separaron inmediatamente del e pouco despois morreu supostamente. A condición de pai ausente fora xa aprobada e pecha por Josu ata que o sepulturero referiuse á súa desaparición. Josuu lanzarase entón á procura da desaparición, a botar unha ollada ao pasado do seu pai, en definitiva, a coñecer e contar personaxes literarios de segunda categoría que non teñen nada que ver con el. Ao longo deste percorrido, a narradora porá en valor diferentes espazos e anécdotas con diferentes puntos de vista. Ás veces, incluso o propio lector atoparase agarrado á ficción de Zabarte, por medo a que perda algo si sóltase. Saltando e trumbando sen unha cronoloxía precisa e tratando de pescudar que sucedera co seu pai. Josu

Gezeta fálanos da intriga, do xogo, do absurdo do paso da vida, do amor e, sobre todo, da procura e desaparición de identidades e identidades. E o lector séguelle fielmente nesa exploración até o final, ata que chega a saber que non hai solución, que as hipóteses aumentan. Entón, volve ler para saber en que forma perdeuse e, de paso, para mostrar as dúas cereixas vermellas do corvo negro.