A cadea de arte francesa Arte acolleu este mes de xaneiro a proxección do documental Couchorama realizado por Jacqueline Farmer. O DVD debería mostrarse nos pobos vascos que están en pleno debate sobre os residuos debido ás incineradoras. Moi boa. Sen esperar a que alguén o traducise, resumímolo aquí.

Jacqueline acaba de ter un fillo. A medida que transcorren as semanas comprobarase que o colector doméstico énchese rapidamente. Os vultos modernos absorben perfectamente ouríñaas e os excrementos de Thieu, pero... onde van despois. Jacqueline calcula que durante o tres anos que dure a autonomía o neno ensuciará 6.000 paquetes. Unha tonelada de lixo!

Nunha soa xeración, o medio ambiente sufriu hoxe un enorme problema co que é un dos símbolos do progreso. Como llas arranxaban antes? Ten unha nai alternativa á Idade Media? Jacqueline mergúllase na investigación.

Marion Donovan, unha muller que foi a pioneira dos vultos de hoxe, foi unha das mulleres que esqueceron o seu nome. Máis tarde, os enxeñeiros da multinacional Procter & Gamble deseñaron outro en 1956, primeiro con serrín, despois foron sofisticando os materiais. En Europa estenderíase por todas partes na década de 1970.

Para a escritora feminista Elisabeth Badinter –a súa última obra Le conflit, a femme et a mère–, os cueiros de usar e tirar supuxeron un adianto milagroso, quitando traballo pesado, case unha revolución ao tamaño da pílula anticonceptiva. Vale, di Farmer, pero a comodidade ten un problema: Necesita máis de 300 anos para disolverse!

O vulto leva dentro do polietileno da pel un material altamente absorbente: poliacrilato de sodio. Pode inxerir unha gran chea de líquido sen gotear ao redor del e suxeitar a pel do neno por terra. Como contrapartida, o investigador Michel Vert explicou que a reciclaxe destes absorbente sintéticos especiais non se pode nin sequera pensar hoxe en día.

Os fabricantes están a tentar mellorar o problema dos residuos. Adelgazaron e alixeirado moito os paquetes, pero... para iso substituíron a pequena celulosa biodegradable que tiñan antes por poliacrilatos resistentes. “Estamos a traballar en solucións de até 10 anos”, din a Jacqueline en Procter & Gamble.

“Pero en 10 anos Francia vai acumular o monte de vulto que ten un peso de 1.200.000 elefantes”, reflexionou o xornalista. O 50% dos residuos non reciclables xerados nunha familia cun fillo en Europa son cueiros. En Gipuzkoa detectáronse algúns casos nos municipios que realizan a recollida de residuos porta a porta. Difícil solución.

Que di de cueiros a pediatría? Expertos como Berry Brazelton din que aos nenos néganselles as posibilidades de aprender dos máis maiores retiéndolos artificialmente limpos e secos no vulto. Porque o neno ten que aprender. Os cálculos das multinacionais van na dirección contraria, promoven cueiros a 8 anos e máis tarde, paquetes

de “aprender a controlar” as obras, “nocturnos”, “pixama-fardelas”… O dereito a elixir?

Agora Procter & Gamble e compañía están a facer un gran esforzo para difundir a fórmula en China, India, Nixeria, Exipto, etc. Cabe destacar o esforzo especial que realizan en China. En moitos países fincouse o argumento cos chineses, que desde sempre tiveron unha relación máis normal cos obramientos, na base da fobia ao cacao e aos ouriños. A maioría dos nenos chineses aínda usan pantalóns de kaidangku, cortados entre as coxas, para librarse en calquera esquina cando se chega á mayoria.

A consultora Nielsen preparou aos fabricantes un argumento para cambiar os hábitos dos chineses: “Co noso pamper o teu fillo durmirá mellor toda a noite, estará máis tranquilo e durante o día conseguirá mellores resultados na escola”. Sempre hai un equipo de sociólogos ou psicólogos que corroboran o achado dunha investigación clínica.

Mentres os dentes das multinacionais estíranse cos millóns de millóns que sacrificaron cos cambios de costumes dos cidadáns das clases medias de China ou Nixeria, noutros moitos lugares as institucións públicas contabilizan os custos do cambio.

Segundo o Goberno británico, acumúlanselle ao ano 800.000 toneladas de paquetes sucios, o suficiente para encher 8 como o estadio de Wembley, cuxa xestión costa 67 millóns de libras. Algúns pobos e cidades por iso comezaron a promover cueiros reutilizables. Da mesma maneira que empezaron nalgúns pobos de Gipuzkoa. Couchoraman centrouse no Lewisham de Londres, que foi segundo.

Nalgunhas gardarías todos os nenos úsano, por exemplo, os de Islington de Londres. Tiveron que facer o camiño para cambiar os costumes dos pais e dos traballadores.

A apertura dos vultos ten dificultades. As persoas que durante 30 anos afixéronse ao fácil non nos gustan as complicacións. Un traballo máis, unha limpeza. Máis prexuízos, non o máis pequeno, a nai ou a sogra que che preguntará si estás tolo de querer retroceder durante 30 anos.

Elisabeth Badinter móstrase en contra desde o punto de vista do feminismo. Quen limpará estes paquetes reutilizables? Os homes non, un traballo máis para a muller. Parécenlle a invención dun ecoloxismo radical que volve impedir a autonomía da muller.

Couchorama tampouco esquecerá outras dúas alternativas. Un é o dos cueiros desechables biodegradables da compañía Nature Babe Care. Desechables e non compostables na súa totalidade. As organizacións deben pór en marcha procesos de compostaxe para o seu tratamento ou para a xeración de biogás. Jacqueline Farmer tamén falou con xente que traballa a hixiene natural dos nenos e nenas, que sen ningún tipo de vulto tratan de demostrar de forma natural o control das súas necesidades. No entanto, en xeral, hai que elixir ou ben entre os paquetes ou deterxentes desechables.

Mentres tanto, a mercadotecnia de Procter & Gamble, Kimberly Clark e outras multinacionais non deixan rozar as alternativas. Calquera nova nai recibirá no seu domicilio, cos datos da clínica, a publicidade dos produtos. Máis grave aínda: nas clínicas non hai acceso a ninguén máis que as multinacionais, e a maioría das veces seguimos co que probamos primeiro.

Algúns alegan o dereito sacro de elixir para non modificalo. A eles responde Nasso Christou, director da gardaría de Islington: “Até onde chega o noso dereito a elixir? Cando sabemos que unha decisión nosa vai danar ás xeracións futuras, temos dereito a elixila?”.