Con 16 anos recentemente cumpridos, Metro Bilbao vese inmerso no seu maior e máis arrevesado conflito. Co paso dos meses, as dúas partes, o equipo directivo e os sindicatos do comité de folga (ELA, CIM, UXT, LAB e ESK) mantéñense na mesma liña e percíbese lonxe a solución. Ademais, a pugna aberta entre o PSE e o PNV no ámbito do transporte de Bizkaia (Consorcio de Transportes de Bizkaia e Metro Bilbao) e a actitude dalgúns medios de comunicación fan cada vez máis confusa a situación, e hai quen ve intereses políticos detrás do conflito.

Cales son as causas orixinarias do conflito? Uxune Iriondo (LAB) do Comité de Folga di que os problemas comezaron con Iñaki Prego: “Supostamente, os novos aires levaron a Prego, explicando que o metro debía xestionarse segundo as capacidades da xente e que se necesitaban opinións modernas, pero todo dunha maneira moi estraña”. En febreiro de 2010, o consello do Consorcio de Transportes de Bizkaia (CTB), que financia Metro Bilbao, nomeou ao entón viceconsejero de Transportes, Ernesto Gasco, presidente do Metro, en virtude do acordo alcanzado coa Deputación de Bizkaia. En virtude deste convenio, o deputado xeral de Bizkaia, José Luís Bilbao, seguiría na presidencia do CTB si un dos membros do Goberno Vasco era presidente de Metro. A consecuencia destas tensións chegou Iñaki Prego, que traballou no sector audiovisual de Barcelona e amigo íntimo de Gasco, a ocupar un posto aínda non existente: Asesor Xeral de Metro.Estendeuse
o medo a que a xestión se politizase co nomeamento e os primeiros problemas foron: decidiuse non readmitir a catro traballadores que acababan de contratar e os sindicatos mostraron discrepancias coa xestión da bolsa de traballo temporal. Así, en outubro de 2010 anunciáronse os paros dos traballadores de Metro Bilbao. Tras varias reunións co Comité de Empresa, non houbo paros e asinouse un convenio que debía estar en vigor até finais de 2011, sobre as condicións dos traballadores. O convenio referíase basicamente ao número de postos de traballo previstos (persoal de estacións, persoal de condución e mantemento) e ás reducións voluntarias de horarios.

Hai que ter en conta que o ano pasado abriuse a estación de Basauri e este ano a do barrio de Kabiezes de Santurtzi. Polo fígado, temos os recortes económicos provocados pola crise e os que poderían haber na clase traballadora. “Co paso dos meses, vimos que non se cumprían as cantidades que se lles pedían, que se botaban de forma temporal e que cando se cubrían os postos de traballo estafábanse. Hai moitas maneiras de interpretar o acordo: si falamos de persoas ou de postos de traballo, por exemplo”, sinalou Uxune Iriondo. Ante esta situación, o conflito continuou e o 11 de xullo do ano pasado, Metro Bilbao e os sindicatos asinaron un novo acordo que culminou coa firma do convenio. Entre outras cousas, prevíase que o persoal crecería até os 166 condutores e 182 inspectores –actualmente hai 158 condutores e 173 inspectores–. Nos próximos meses, e
co obxectivo de cumprir co acordo, a empresa convocou unha OPE de emprego. Así o anunciou Prego, sinalando o obxectivo de “incorporar máis xente á bolsa de traballo temporal, a única que ten Metro Bilbao”, e engadiu que “algúns traballadores das oficinas, grazas aos movementos internos, pasarían algunha vez a ser inspectores”. En canto ao persoal de mantemento, Iñaki Prego tiña previsto aumentar o número de efectivos do persoal. Con todo, os sindicatos non lle deron credibilidade e así o afirmou o presidente do Comité de Empresa, Rafa Valencia (ELA), que había outra bolsa de traballo e que as vías de acceso a máis persoas non eran as especificadas no convenio. Na súa opinión, “é difícil crer á dirección”, xa que non tiveron noticias dos cambios que se estaban levando a cabo até o inicio das protestas.

Petición de dimisión de Prego e presentación da dimisión de Loly de Juan

Hace escasos minutos, o 3 de xaneiro, os sindicatos concentráronse para pedir a dimisión de Prego, falecido en accidente laboral. “En todo o que fan é escuridade. Teñen a intención de facer unha cousa e non dinnos nada, logo sabémolo sempre, non hai unha explicación clara. Ademais, as súas decisións son incomprensibles e as súas relacións laborais están rotas. Enturbaron e frustrado a comunicación cos sindicatos, até o punto de que existe unha enorme desconfianza entre ambas as partes”, afirma Iriondo. Acusa á empresa de incumprir os contratos e as cantidades acordadas: “Non cumpren co compromiso. As persoas non cobren as deficiencias que se xeran no exercicio do dereito á redución de xornada laboral para o coidado de fillos ou doutras persoas da familia, non contratan temporais. E, metidos nesta lea, conxelaron a subida salarial que nos correspondía en 2011”.

Cando Ernesto Gasco trasladouse ao Concello de Donostia-San Sebastián, o ex alcalde de Basauri, Loly de Juan, foi nomeado presidente de Metro Bilbao. O 23 de decembro, presentou a súa dimisión: alguén que non era el utilizaba o seu cartón de metro. Tres días despois chegou o novo presidente: Txema Oleaga, ex concelleiro do PSE en Bilbao e cabeza de lista do PNV nas últimas eleccións municipais. Oleaga non ve xusto culpar a Iñaki Prego do conflito; parécelle unha estratexia de comunicación. Con todo, únese aos sindicatos noutras cuestións: “Na miña primeira reunión cos sindicatos, todos tiñamos claro que isto non é máis que un conflito laboral”, dinos, tentando despexar as voces que din que o conflito está politizado. “O conflito ten varios puntos e é verdade que hai interpretacións diferentes sobre algúns. Por iso, pedinlles aos sindicatos que escriban o que pensan eles. Tamén lles pedín que puxesen aí o que non se cumpriu, que mencionasen os antecedentes. O 3 de xaneiro os sindicatos trouxeron as actas, dixéronme que as lese e, en caso de dúbida, preguntáronme. É difícil, por tanto, saber o que pensan”.

O presidente púxonos encima da mesa un tema moi controvertido: “No departamento de mantemento, a empresa pretende anticiparse aos cambios que se aveciñan no campo da tecnoloxía co fin de reducir as avarías. Teremos que facer cambios e todo cambio xera malestar. Ben, pois arreglémoslo entre nós. Non creo que sexan motivos para unha folga de 24 horas”. Desde xullo de 2010, cando os jeltzales e os seus homes de confianza desapareceron dos altos cargos de Metro Bilbao e CTB, as críticas do PNV a Metro foron continuas. Unha, que puxo o conflito laboral a piques de politizarse, sobre as avarías: En palabras de Iriondo, “as declaracións de Bilbao non axudan nada. Non o compartimos. O metro ten os seus anos e moitas das avarías producíronse por culpa de Iberdrola. Doutra banda, eles tiveron moito diñeiro na xestión e utilizárono para evitar problemas”.

Na súa primeira rolda de prensa, Txema Oleaga deixou claro, a petición dos sindicatos, que os traballadores son completamente profesionais e que nunca tiveron noticias dunha sabotaxe. Segundo o presidente, "parece que algúns medios de comunicación queren dar a coñecer o mal aspecto que ten o Metro. Din que cada vez hai máis avarías sen dar datos. Segundo os meus datos, isto non é certo. No caso de que se fagan públicas as declaracións de Bilbao, teráselles que preguntar para ver cantas avarías producíronse. Isto non se fai por casualidade”.

A pesar de que Txema Oleaga non vía motivos para a folga, os traballadores, polo comportamento da empresa, víronse obrigados a convocar unha folga o día de Santomas. Como xa dixemos, os dirixentes socialistas e o alcalde de Bilbao, Iñaki Azkuna, fixeron grandes comentarios á Comisión de Folga. “A eles tamén se lles pasou a situación polas mans. Ven que a sociedade non está contra nós e, ao mesmo tempo, quérennos meter nunha loita política que non é a nosa. Quérennos acusar da súa nefasta xestión”, denunciou Iriondo. Outra opinión ten Oleaga: “Unha cousa é o dereito á folga e outra é elixir o día de Santomas. Teñen que saber a quen lle fan dano. Vexo normal que se dixo que o día elixido non era o axeitado”.

A pesar de todo, o conflito que enfronta a ambas as partes continúa e está por ver si as novas reunións poden recuperar a confianza que se perdeu. Mentres tanto, os sindicatos teñen anunciados máis paros na Comunidade Autónoma Vasca e Navarra.