“O máis encantador dos luns son as charlas que facemos despois de terminar as películas. Houbo un tempo no que tivemos ocasión de falar do que vivimos no día a día. Moitas veces pasabamos máis tempo nesas conversacións que vendo películas ou documentais”, afirma Luís Bergua, fundador do cine club Kresala e organizador de actividades até a data. Despois do primeiro ano, Juan Berasategi, Fernando Mikelajauregi e outras persoas uníronse a Berguea, e entre todas elas conseguiron manter vivo o cine-club durante todos estes anos.

O grupo Kresala fundouse en 1967 e comezou a proxectar películas e documentais cada semana, os luns, na sede de Kresala. A estas proxeccións ía moita xente, algunhas películas tiveron que ser emitidas máis dunha vez. No centro da capital alavesa había 80 asentos e xunto a eles atopábase un espazo aberto para poder permanecer de pé. En ocasións proxectábanse obras prohibidas no Estado español, o que espertaba o interese da xente: “Tivemos moitas estreas, por exemplo, en Donostia o acoirazado Potemkin estreouse no noso local. Como estaba totalmente prohibido, eu non puxen ningún cartel nin fixen ningún anuncio, só avisei aos demais, porque a película estaba prohibida e si a policía sabíao mandaríame directamente ao cárcere. Cando chegou o día da proxección, chegaron á sede e centenares de mozos atopábanse nela, até a porta de entrada. Quedei sorprendido, e aínda que vin toda a película moi nerviosa, non ocorreu nada, non acudiu a policía e púidose ver a película enteira. Tivemos moita sorte”.

Para poder dar películas tiñan que cumprir unha serie de normas e, como estaba prohibido proxectar algúns fragmentos, tiñan a obrigación de non exhibilos; moitas veces mesmo debían eliminar escenas de dez segundos antes de proxectalas, por exemplo, porque unha parella se daba un bico entre eles. “Moitas veces tentaba enganar ao Departamento de Turismo e Información. Engadía á lista de películas que se podían proxectar o que eu quería lanzar. Eran manualidades interesantes, collía a lista orixinal, ampliábaa, escollía un tipo de letra similar, engadía o título da obra que quería pór e volvía pola no tamaño que tiña ao principio, e mostrábaa. Sempre crían, nin imaxinaban o que eu facía” di Bergua.

Anos difíciles

Nos primeiros anos, cando se lles quedou pequena a sede de Kresala, pero aínda non se instalaron na sede de Kutxa na rúa Arrasate, proxectábanse nas Karmelitas de Donostia, e todos os luns dedicábanse á escalada do terreo e á colocación e retirada de cadeiras. O traballo era duro, parecía un circo, pero Bergua pensa que llo merecía. Os filmes obtivéronse a través de embaixadas de Francia, Canadá, Holanda, Alemaña e Bélxica, que facilitaban a distribución das películas en España. Ademais, Bergua di que lles facían chegar uns documentais incribles. En 1972 abandonaron a sede de Kresala e comezaron a proxectar no local que Kutxa tiña na rúa Arrasate, e desde entón mostraron as películas semanalmente.

Bergua recoñece que houbo momentos duros desde a creación de Kresala: “Creo que o ano máis duro é algo que vai por etapas. Hai épocas nas que a cultura non interesa e outras nas que sucede o contrario”. Chegaron a pensar que en ocasións terían que pechala, porque despois de contratar a unha persoa importante para dar unha conferencia, a asistencia era moi escasa: “Custaba pagar a viaxe e a conferencia do orador en varias ocasións. Era difícil organizalo e atalo todo, e moitas veces non aparecían tres persoas a escoitar, iso producíanos moita impotencia e moitas veces estivemos a piques de deixalo”. Os últimos anos foron duros neste sentido, xa que nas películas, en xeral, o club pasou de ter ao redor de 130 espectadores, ás veces só 30. “Ademais, démonos conta da importancia que adquiriron os traballos comerciais nos últimos anos. Os nosos non son así, nós ofrecemos outro tipo de películas e o centro de todas as xornadas foi a seguinte charla. Non quixemos sacar á xente das nosas sesións sen máis, quixemos películas que afectan o espectador, e ofrecemos”. Ademais de mostrar pouca xente, o prezo da entrada de catro euros a miúdo negábase a pagar, polo que durante estes anos producíronse algúns feitos.

Cambios significativos nos últimos anos

Nos seus primeiros anos de proxección xuvenil, nenos e novos da época achegáronse a Kresala para ver películas como Jaws, de Steven Spielberg, ou Star Wars, de George Lucas. Con todo, á hora de ofrecer estes traballos xurdiron problemas que se proxectaron en segredo, anunciados con alias. Nos últimos anos, ademais de diminuír o número de espectadores, Bergua sinalou que a idade do público aumentou considerablemente. Hoxe en día, a idade media da audiencia é duns 45 anos, dise que hai poucos mozos que se achegan, algúns que pon prezo a modo de escusa. Nos últimos quince anos, sobre todo, viviron o boom das estreas. A maioría das proxeccións foron estreas.

Case 40 anos despois da creación do Cine-Club, a mesma película que se proxectou naquela primeira edición, conseguiuse con dificultade Ensaio dun Crime de Luís Buñuel, para a gala que puxo fin á traxectoria do Cine-club o 26 de decembro. Por tanto, o cine-club Kresala chegou ao seu fin tal e como empezou. Coa chegada de 2011 finalizou a etapa de 1.200 películas proxectadas ao longo de todos estes anos e centos de estreas e coloquios dedicados. Ao final da película non se leu “The end”, senón “To be continued”. Outro grupo será o encargado de organizar o cine-club. A nova tempada de Kresala arrinca en xaneiro coa película A casa do meu pai, de Gorka Merchán.