As eleccións presidenciais celebradas no sur de Irlanda do Norte puxeron sobre a mesa un dato moi significativo. Dunha parte, Michael D. Higgins, a candidata do partido laborista, impúxose co 58% dos votos, mentres que Dana Rosemary, a candidata independente co 2,9% dos votos, foi a máis votada. A primeira defendeu o dereito ao aborto e o matrimonio entre persoas do mesmo sexo, mentres que Rosemary fixo unha campaña moi dura contra eses temas.

Estes datos reflicten un gran cambio na sociedade irlandesa. E neste cambio, o feito de que se fixeron públicos os casos de curas pederastas nos últimos anos tivo unha gran influencia. De feito, historicamente, e especialmente desde a independencia do sur da illa, Irlanda estivo estreitamente ligada á Igrexa, tanto ás institucións como á sociedade. Na historia recente podemos ver numerosos exemplos desta relación: o divorcio legalizouse en 1998; o ano pasado o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos condenou ao Goberno por negar o aborto a unha muller en risco; e aínda hoxe, o 90% dos centros seguen baixo o control da Igrexa.

O resultado das últimas eleccións demostrou que en dez anos a opinión pública ha cambiado de actitude con respecto á Igrexa. En concreto, desde o inicio das investigacións sobre abusos sexuais a menores en Euskadi detívose. A Comisión de investigación constituída no ano 2000 polo Goberno levou a cabo catro investigacións principais. Ademais de concluír que houbo miles de casos en escolas e dioceses controladas polo Estado e a Igrexa, os informes pon de manifesto que moitos empregados do departamento de Educación, os bispos e algúns policías coñecíanos. As investigacións demostran, así mesmo, que os últimos abusos cometéronse en 2008, moito despois de que a Igrexa puxese en marcha as medidas contra os abusos e elaborase en 1996 a Guía para previr estes abusos. Entre outras cousas, Amnistía Internacional denunciou a responsabilidade do Vaticano nas “torturas e tratos vexatorios” contra a infancia en Irlanda.

A Comisión de Investigación púxose en marcha hai once anos, pero os abusos contra nenos comezaron a aflorar na década dos 90. Un dos casos máis coñecidos foi o do sacerdote Brendan Smyth. Foi detido en 1994 acusado de abusar sexualmente de máis de 100 nenos e nenas, segundo informou a Policía Foral. Os delitos cometéronse en Dublín, Belfast e Estados Unidos e, como se puido comprobar máis tarde, máis dun bispo tiña coñecemento do que ocorría.

Así, as principais pescudas iniciáronse fai máis dunha década por parte do Goberno de Rajoy. A última, o informe Cloyne, publicado o pasado mes de xullo, conclúe que os sacerdotes encubriron os abusos sexuais labores na diocese de Cork. Os informes publicados até o momento sinalan que a actitude das dioceses foi "inadecuada", pero Cloyne avanza un paso de investigación e dá a coñecer que os responsables da diocese de Cork negaron información ao Estado e mentiron. Nesta diocese, 19 sacerdotes recibiron alegacións por abusos contra menores. Entre os bispos que ocultaron estes abusos figuraba John Magee, o home de confianza do Papa. Durante a investigación, Magee abandonou o seu cargo na Igrexa en marzo de 2010. En calquera caso, foi un dos poucos que abandonou a Presidencia do Goberno vasco.

Precisamente, o informe Cloyne foi o que desatou a indignación do Goberno, que cualificou de "vergoñoso". O primeiro ministro de Irlanda, Enda Kenny (membro do Partido Conservador Fine Gael), enfrontouse por primeira vez ao Vaticano desde febreiro de 2011. Kenny, que en xullo de 2011 denunciou duramente o “narcismo” da Igrexa respecto dos sacerdotes pederastas, as relacións entre ambas as institucións arrefriáronse. Recentemente, por exemplo, o Goberno irlandés ha feito un xesto significativo pechando a Embaixada de Irlanda no Vaticano. Aínda que a versión oficial foi unha crise económica, que tamén decidiu pechar a súa embaixada en Irán, ninguén puxo en dúbida que detrás desa crise hai un enfrontamento co Vaticano.

Tras constatar a gravidade dos casos que deron a coñecer os informes e despois de constatar a actitude da Igrexa ante eles, o Goberno irlandés ha considerado insosteible protexer ao Vaticano durante máis tempo.

En calquera caso, a crise da Igrexa católica en Irlanda vai máis aló do escándalo dos abusos sexuais, segundo explicou o arcebispo de Dublín, Diarmuid Martín. Nunha conferencia que fixo en febreiro de 2012 na Universidade de Cambridge, Martin fixo unhas declaracións que suscitaron o debate en toda Irlanda. “A Igrexa católica converterase nunha cultura minoritaria en Irlanda”, previu, á vez que advertiu da “profunda crise” do catolicismo. En opinión de Martín, a Igrexa non respondeu “como cómpre” aos casos de curas pederastas – “tapando a verdade perdemos a confianza da sociedade” – e ademais “fracasou no reto de atraer mozos”. En definitiva, a Igrexa “non fixo as reformas que necesita”, polo que cre que o catolicismo se converterá nunha cultura minoritaria. A pesar de que estas declaracións foron realizadas por un bispo con moito peso, trátase dunha excepción, xa que a actitude dos sacerdotes irlandeses foi a de calar.

Por tanto, aínda queda moito camiño por percorrer para conseguir xustiza. No sur de Irlanda aínda se están realizando investigacións e no norte da illa aínda non se realizaron investigacións de gran envergadura. Con todo, o Goberno de Stormont decidiu hai unhas semanas que levaría a cabo unha investigación no norte da rexión, debido á presión do informe Cloyne. As organizacións que denunciaron os abusos considerárono como un paso adiante, e cren que hai moitas evidencias de que se cometeron abusos en Iparralde, pero ao mesmo tempo denunciaron o procedemento de investigación, que tardará polo menos dous anos en iniciarse a investigación. “Estamos demasiado esperando para investigar a verdade, por que tardan dous anos en empezar a traballar?”, denunciou nunha nota de prensa a Asociación de Sobreviventes da Igrexa católica.