– E non cho penses, para manter Larraldea, direiche canto diñeiro é máis ou menos... cinco mil euros.
-Ao ano?
– Anual, anual... Só cinco mil euros.

Vendo os xigantescos orzamentos dalgúns proxectos, falar con Andoni Iturrioz é como pór os pés no solo; enseguida móstrache, cunha sinxela e detallada explicación, que un espazo que mantén viva a cultura non require de grandes investimentos, que o segredo está en condicións de actuar. No ano 2000 comprou a casa Larraldea de Senpere, do século XVI, e dedicouse con gran atención á restauración, “pero para deixala como antes, non como aquí, para retela no exterior e romper o que hai dentro para facer apartamentos. Quería mostrar como foi construída a casa nos séculos XVI e XVII; creo que o conseguín”.

Nesta obra, Iturrioz gastou a maior cantidade de diñeiro que investiu en Larraldea; a casa quedou visible, adornada con gran gusto na súa modesta obra, respírase dozura no seu interior. Unha vez posto niso, por que non abrir as portas? A casa pedía algún uso: “Non sabía que facer correctamente, primeiro pensei en porme como museo e empecei a recoller os utensilios do caserío: carros, carros, arados... Pero vin algúns pequenos museos en Bizkaia e Baztan, e pareceume que o museo estaba inmóbil, morto. Entón, cambiei de idea”. Coñecía a Joana Mendiburu, senpertarra nese tempo enfrascada no mundo do bertsolarismo, e díxolle que a asociación Amigos dos Bertsolaris de Iparralde non tiña sede, a ver si podíalle deixar sitio. Esan eta egin, asociación de bertsolaris que desde 2005 vive en Larraldea, onde ten o seu despacho e salas de reunións. “Odei Barroso, Xumai Murua e eles veñen facer refráns, organizan comidas entre eles...”.

Vendo o movemento, achegouse tamén a outros grupos que necesitaban un lugar: Euskal Herrian Euskaraz, a Comisión de Integración e dous grupos de baile (Senpereko Zirikolatz eta Salsa dantza taldea), entre outros. O feito de ter un lugar de encontro facilitou tamén o desenvolvemento de novos intereses e de aí xurdiu a asociación Lapurdi 1609. “Démonos conta de que en Senpere falábase de bruxas, pero non había información sobre esas cousas. Entón, organizamos unha asociación para facer investigacións respecto diso. Organizamos conferencias, exposicións de arte relacionadas con este tema, un teatro, Iduzkilore... e sobre iso tamén xurdiu un grupo”.

Na primavera organiza exposicións: Juan Gorriti, Nestor Basterretxea, Mariemi... “A verdade é que me quedei sorprendido” di Iturrioz “como vén a xente ás exposicións; non pensaba que ían vir, pero veñen. Paréceme un bo lugar para facer exposicións, os artistas quedan contentos e eu tamén”.

O segredo está máis en contacto que en pasta

Iturrioz repetiu en máis dunha ocasión a mesma idea: “Non tomo nada, non fago diñeiro para gañar; pago os gastos todos do meu peto”. Larraldea é o mecenado que promove a cultura e asume o papel que non desempeñan as institucións públicas. “A Casa do Pobo ten o obxectivo de crear un espazo, un teatro, e están a pensar en deixar espazo para as asociacións. Pero agora é Larraldea quen fai ese traballo, e a xente está a facelo moi ben, cun nivel artístico moi bonito, con teatros bonitos, presentacións...”. Está contento coa dinámica da casa, a pesar de que a crise se nota en todas partes. De face ao futuro, non descarta pedir un pouco de diñeiro para pagar os gastos correntes aos colectivos que utilizan Larraldea. “A asociación de bertsos paga cada ano algo, pero si non, eu pago a electricidade, o gas, a auga, os impostos... Son pequenas sociedades que funcionan e non teñen moito gasto; até agora reuniron suficiente diñeiro para facer o seu traballo”. E non pediu subvención, nin sequera pensa en preguntar. “A política da Casa do Pobo é dar un pícaro a moita xente e iso non é unha boa política para min. Se lle dás 100 euros a unha asociación, que ten que facer con ela?”.

Despois de tantos grupos, preguntámoslle a Iturrioz como llas arranxan para organizarse, se hai unha comisión ou unha mesa que represente a todos os grupos para coordinar as actividades. “Non, son eu”, respondeu. “Hai tempo que penso que facemos demasiado leis e logo necesitas un avogado para saber que lei temos. Eu fago as cousas moi simples, é verdade que para facelo así é necesario traballar as cousas. Eu dei un calendario e a cada un pregúntolle polo lugar antes; até agora funcionou bastante ben, tivemos uns pequenos problemas, algúns non deixan o sitio tan claro... cousas así. E entón eu fago o que fago, eu mesmo tomo á xente á cabeza e doulles algúns consellos. A xente ve que fan confianza e non queren perder iso. Penso, ademais, que iso estaba dentro da cultura vasca e agora seguímolo, estou bastante contento”. A xestión cultural é, sen dúbida, un excelente manual que recolle esta frase de Andoni Iturrioz.