A sala A Fundición de Bilbao, impulsora desde as súas orixes da creación contemporánea, pero sobre todo do teatro e a danza contemporánea, local e internacional, cumpre 25 anos. O creador e responsable de programación Luque Tagua recibiunos na sala Deusto (Bilbao). Trátase dunha mañá luminosa de outono, na que se está traballando na fundición, pondo en marcha a maquinaria de creación contemporánea. Luque convidoume a entrar nun teatro de só 80 asentos, as cadeiras están levantadas e a sala pareceume unha caixa negra espida. “Parece moi diferente, non?”, di.

Nos últimos 25 anos, máis de 400 grupos de teatro e danza pasaron pola sala. “Nacemos en 1986 cun único propósito: aspirar a ser un espazo dinámico e de fusión dos artistas emerxentes”, explica o creador da sala. O nome dA Fundición (Fundición) provén da localización da fábrica que na súa orixe foi Fundiciones do Norte. Esta lonxa industrial de 600 metros cadrados situada na rúa Ramón e Cajal, tiña dous espazos: dous de ensaio e unha galería de arte. “Desde o primeiro momento, a nosa intención era mesturar as artes clásicas, como o teatro, a danza ou a música, coas artes plásticas, para que fosen contaxiosas entre elas”. Este espazo común das disciplinas da arte contemporáneo xurdiu “entre os momentos políticos máis conflitivos que se estaban producindo en Euskal Herria e en Bilbao”. Hai dous anos que se pechou o Estaleiro Euskalduna e a ponte de Deusto era un lugar decisivo nos cortes e pelexas que realizaban os traballadores do estaleiro. “Eran momentos de gran convulsión”. O programador sinalou que a sala se constituíu nun lugar de encontro para moitos creadores no medio destes momentos difíciles, pero non aparte. “Criamos que tiñamos que filtrar esas tensións políticas desde a iniciativa artística, ofrecendo outras miradas e puntos de vista. Pensamos que tiñamos que facer unha achega a eses momentos de gran tensión que estabamos a vivir”.

Tras 10 anos na antiga fundición, Luque explicou que “aos poucos, estes espazos estancos entre disciplinas artísticas empezáronse a romper e a mesturarse. Ademais, o noso espazo era horizontal, era algo novo en Bilbao, non había separación entre o público e o escenario. Así empezamos a ser un espazo de cultura media, non eran iniciativas de gran orzamento, nin pequenas nin insignificantes”. As obras que se presentaban na sala nos seus inicios eran performativas ou conceptuais: teatro, danza, poesía, música electroacústica ou as actuacións das primeiras obras audiovisuais que comezamos a ver en Bilbao. En 1996, no marco da gran reconstrución da cidade, e sen subvencións, a iniciativa trasladouse á rúa Francesc Maciá, sen abandonar Deusto, onde aínda hoxe se atopa a sala. “Decidimos dar o salto, sen esquecer esa mestura de disciplinas artísticas, pero sobre todo como sala de exposicións de teatro e danza contemporánea, como espazo de recursos para impulsar estas disciplinas artísticas”.

“Isto non é unha simple sala de exposicións ao uso”

Na actualidade, A Fundición divide a súa actividade en dous partes: a primeira é a sala de exposicións, a organizadora e impulsora de diversos encontros de danza e teatro; e a segunda é o espazo de recursos, principalmente para diversos grupos de teatro e danza da zona. Este último apartado mostra que “A Fundición Aretoa non é só unha sala expositiva”. A súa actividade foi moi importante para a promoción de grupos de danza e teatro, tanto no País Vasco como a nivel internacional.

Ademais de ser asesor do Consello Vasco da Cultura e do Consello Estatal das Artes de España, impulsan diversas iniciativas para a exhibición de obras de teatro e danza contemporánea local. Non só coa programación permanente de todo o ano nA Fundición, senón tamén con Dantzaldia –festival de danza de formato medio-alto que se celebra no Palacio Euskalduna e o Guggenheim–, e coa iniciativa LekuLeku –accións teatrais e de danza que se realizan en xuño na renovada zona de Abandoibarra–, ou coa programación especial do Txotx Xuño.

Neste sentido, os mozos que presentan os seus primeiros traballos tamén teñen cabida nA Fundición aretoa, na iniciativa Zer(k)anias. A sala tamén promove o programa Accidentes Creativos: baixo a mirada de creadores experimentados, o taller ofrécese a novos grupos nA Fundición e ten como obxectivo mostrar o resultado final. “É similar ao laboratorio ou local de ensaio. No Festival de Teatro de Huesca deste último ano, a obra A Cociña (Sukaldea), última obra de Enriqueta Veiga, Pako Revoltas e Na Gomes, foi galardoada co Premio ao Teatro Innovador e a obra levou a cabo no marco desta iniciativa, baixo a dirección e mirada exterior de Sergi Faustino”. “O noso
traballo é permitir a proximidade entre creadores e creadoras” continuou Tagua. En colaboración con outras entidades, A Fundición realiza un traballo extraordinario como centro de recursos. Se os grupos necesitan un lugar de ensaio, como espazo para estancias de somen, técnicas ou de asesoramento a grupos locais de teatro e danza. “Facemos o traballo de difusión dos grupos de aquí. Nós sabemos que son fortes e competitivos –aínda que este concepto non se corresponde coa arte–”. As relacións cos que desempeñan a mesma función no estranxeiro tamén se realizan de forma progresiva. “Este ano imos realizar intercambios con catro países: Italia, Alemaña, Portugal e España. Tanto para xerar fontes de ingresos, como para promover encontros e complicidades, como para difundir ideas de arte contemporánea no mundo, xa que moitas persoas teñen dificultades para aparecer nos medios”.

25 anos despois, chegando até aquí, pódese dicir que A Fundición Aretoa converteuse para moitos dos seus grupos en “un espazo natural para mostrar as súas obras”. “A mirada que se xera nunha sala como esta non se dá noutras salas porque non teñen o costume de facer unha programación deste tipo”. Por exemplo, despois das representacións adoitan convidar os espectadores a tomar un vaso de viño. “Parécenos importante, porque neste tempo de lecer o público ten a oportunidade de falar co creador. É unha oportunidade única para facer preguntas e crear novas miradas e pontes”, di Tagua.