A maior parte dos observadores políticos opuxéronse a el. Só aparecía nunhas cantas enquisas. Os xustos adversarios envorcáronse sobre os seus perseguidores: “É inútil. Si non queredes tirar a voz ao lixo, póndea por nós”.

A máis dun púxoselle cara de parvo a noite do 20 de novembro. Os que estiveron metendo as varillas nas rodas do carro quedáronse pampos. Un deles, vendo que Geroa Bai fíxose co deputado, deuse un golpe na cabeza.

Non sopraba o vento. A herdanza de Nafarroa Bai fixo a campaña asumida, pero só quedaba un do catro partidos da coalición de orixe –o PNV-, non o maior presidio. Tamén eran independentes, agrupados ao redor do grupo Zabaltzen, ou de Villava, de ámbito municipal. Con todo, a súa achega considerábase insignificante para os partidos fugados por NaBai. Precisamente, os que se opuxeron á nova trepeta quixeron presentar a marca do PNV como unha marca navarra e non quixeron dar máis detalles. A brigada de ciber-opinadores da esquerda abertzale anunciáballe un máximo de 20.000 votos.

GEROA Bai sacou algo máis que o dobre: 42.000. Amaiur, pola súa banda, contaba con 7.000 euros máis. A distancia, da cantidade que lle anunciaban os afeccionados na rede, “polo menos 70.000”. Nas eleccións de maio, Bildu foi superior a Nafarroa Bai. Naquela ocasión algúns falaron dun “empate técnico” entre abertzales.

A versión reducida de NaBai funcionou. É máis, pode dicirse que lle sentou ben o adelgazamento. Sen a fuxida de EA, sen a prepotencia de Aralar e sen o enfrontamento permanente entre ambas as formacións, as dúas ramas da coalición adaptáronse mellor, construíron un discurso máis convincente e foron máis eficaces en campaña. O que parecía ofensivo, á fin e ao cabo aproveitoulle.

Non podemos esquecer outros factores. En primeiro lugar o apoio do Grupo Noticias. O segundo diario de Navarra non temeu pór en cuestión a fidelidade dalgúns dos seus lectores, que se mostraron a favor de Geroa Bai. A personalidade da cabeza de lista foi, por outra banda, tan decisiva como o apoio mediático. Sen ningunha dúbida, unha lista sen Uxue Barkos obtería moi outros resultados. Moita xente votou a “Uxue”, non a Geroa Bai. É unha cousa grande, pero xera dúbidas sobre o futuro de Geroa Bai. O xornalista pamplonés non sempre estará á fronte de todas as listas.

Niso, e noutras moitas cousas, este proxecto que só ten tres meses de traballo. De momento, e a diferenza dalgúns, Geroa Bai rompeu un mito: o da necesidade da unidade.

Colaboración, encontro, complicidade... Todo se vai a necesitar no futuro. Non unidade. En contra de todo o postmonzonismo, os resultados de Navarra mostran a vantaxe de ter máis dunha oferta en eúscaro. Unha soa lista –sobre todo, do mesmo xeito que Amaiur, unha soa lista hegemonizada pola esquerda abertzale– non conseguise en absoluto os resultados que cada unha obtivo por separado. O franco que votaron a Geroa Bai nunca o farán a Amaiur. Nin ao revés.

Amaiur fixo un bo traballo adquirindo a maioría dese 30% que cree no País Vasco como consecuencia do ensino en eúscaro. Outro 70% terao que traballar alguén, e para iso parece un lugar mellor a forza política que está máis cerca do estándar navarro en actitude e posicionamento ideolóxico.

Crecer é a única maneira de saír do estado de sitio que vivimos neste país.