“A tumba onde o amigo rompe tería que ser a mesa na que se puidese facer un chorro de auga até rebentar, que importan estas sucias flores de plástico que temblan no pescozo do recipiente desgarrado, que importan os pedazos da nosa bebedeira nun altar profanado, que importa, esta vida non é potable”. A primeira delas é unha aposta formal da novela Egarri egunak portualdean, de Koldo Izagirre. Presentouno a semana pasada na rúa San Jerónimo (going underground) de San Sebastián e a maioría dos alí reunidos xa leramos o libro de antemán, punto de partida inusual para a presentación.

A historia retrata desde múltiples ángulos o ambiente político e social, violento, apaixonante de 1977: odio de clase, desexo sexual, creación de sindicatos, represión policial, feminismo, primeiras cabalgaduras e sede de heroína, alcol, nova sociedade. Lera o Lume, Mr. Churchill? pero esta vez a aposta é máis radical, a elipsis máis profunda, máis a ruptura da narración lineal; e a cadencia do relato está marcada polas frases curtas que se intercalan de forma triangular, esas pintadas.

A gravadora rexistrou unha conversación de máis de 40 minutos e non impresionista, esta especie de crónica desta pequena xanela necesita unha brocheta grosa. Pouco matices, ao momento que me interesa directamente: A pregunta de Nerea Azurmendi, creo que foi a resposta máis contundente. Preguntoulle pola letra da súa novela, preguntándolle si rexeitara algúns elementos gramaticais.

Izagirre respondeu: “Pola necesidade de escribir unha prosa intelixible, en nome da actividade cultural vasca, ao final escríbese unha prosa administrativa, moi pedagóxica; e a min non me sae. Non montei un laboratorio para crear un estilo, non estiven quitando recursos gramaticais para conseguir un estilo. Paréceme imposible explicar, ‘quero dicir’, ‘porque’… Me fan cousas moi explicativas e non me gusta nada. Aí é onde seguramente xorde a renuncia que vostede di, deixar de lado algúns elementos gramaticais ou sintácticos. Isto non facilita a comprensión na primeira ocasión, pero eu creo que a través dela doulle diferentes belocidades ao texto e para min é importante. Non sei si a próxima vez escribireino así, pero polo menos nesta ocasión quixen facer esa aposta, porque pensaba que era necesario facer un ensaio para lograr a unidade entre fondo e forma”.

A miúdo, os xornalistas que escribimos sobre cultura entretémonos coas contas periféricas e alegreime de que na presentación falásese de literatura, de forma, de estilo, de opcións estéticas. Si prolongásense as serias discusións sobre este tipo de asuntos, a sede doutro tipo estremeceríanos a garganta.