Tudela atópase na zona non vascófona de Navarra. Fai 26 anos a ikastola era allea á cidadanía? E hoxe?

Xuntáronse cinco ou seis familias na creación da ikastola. O tres primeiras prazas tívoas a ikastola en Tudela: pena, vivenda e vacún. Tras o primeiro Nafarroa Oinez, este edificio inaugurouse en 1995. Desde entón, cada vez son máis os alumnos, cada vez son máis as familias que se reuniron na ikastola, as familias numerosas. Sempre foi o eúscaro o que moveu ás familias, pero a medida que a ikastola foi crecendo a motivación das familias é máis diversa.

Tede en conta que os primeiros anos da ikastola non os vivín por dentro. Con todo, moitas persoas nin sequera sabían que existía a ikastola. Tiña poucos alumnos. Logo viñeron dous Nafarroa Oinez e si, fíxose máis coñecido. Pero si, no pobo sempre houbo sentimento, “que raros son os da ikastola”. Pero non no peor dos sentidos, só forasteiros.

Creo que outro factor para que a ikastola senta allea é a localización do centro, non estamos en Tudela, senón no pobo de Fontellas. Si estivésemos no centro de Tudela, seriamos unha escola máis. Por tanto, estar en Fontellas ten prezo. Doutra banda, a ikastola está moi ben en Fontellas, é luminosa, ten árbores, vese a paisaxe pola xanela…

Sodes unha escola privada que insignia en eúscaro.

A ikastola é da Ribeira, os nosos alumnos veñen de Tudela e doutros moitos pobos. A vocación é ser ikastola da comarca, aproximadamente dous terzos dos alumnos son de Tudela e un terzo do resto de localidades. A escola privada que insignia en eúscaro? Non cho penses, a maioría dos centros públicos da zona son do modelo A, teñen o eúscaro como materia. Algúns, polo menos, achegáronse ao eúscaro, xa saben que hai eúscaro.

Parece que os dirixentes políticos, tomando como escusa a zonificación, argumentan que non protexer o eúscaro na zona non vascófona. Tamén os da rúa teñen ese tipo de actitudes?

“Que anhelades co eúscaro, porque aquí non se falou nunca?”. Non é así? Dinse, son cuestións de conciencia e de sentimento. Outra cousa son os dereitos, non todos temos os mesmos. A nosa é unha zona non vascófona A ikastola ten 26 anos e foi legalizada no curso 2006-2007. Antes os nosos alumnos estaban inscritos na ikastola Paz de Ziganda, non lles podiamos dar o libro escolar.

Agora a ikastola é un centro concertado. Moi ben, pero a oferta que temos na Ribeira non a dá a administración. O concerto paga unha parte dos gastos e moi ben, pero non o cento por cento. O argumento que utiliza a Administración e a xente é que vostede ten este servizo gratis na escola pública. Non é así, nós non temos centros públicos de modelo D, gratis, así que nós non estamos a duplicar gastos. O servizo que nós prestamos debería ser prestado pola administración.

Como volas arranxades para ir a Fontellas os alumnos de tantos pobos?

Os únicos que non necesitan transporte son os nenos de Fontellas, os de Tudela tamén teñen que coller o autobús. Os autobuses realizan catro traxectos, dous desde Tudela e outros dous desde o resto de localidades. As familias pedían axudas ao Goberno de Navarra e así se arranxaron durante anos. Fai tres ou catro anos recortáronselles ou se lles quitaron as subvencións aos mozos. O gasto de transporte corre a cargo dos pais.

Como viven os nenos e nenas da ikastola a aprendizaxe?

Non viven de maneira especial. Normalmente empezan aos 18 meses, aprender euskera é algo normal para eles. Nunca recibín dos nenos vestixios de que senten estraños. Coñezo mellor o caso dos nenos de Tudela, non sei si en Corella míranlles de forma estraña, pero non o creo. Cando se reúnen cos nenos da outra escola pregúntanlles: “Onde vas á escola? Á ikastola? E falo en eúscaro? E como se di non se que?”.

Os nenos e nenas de Argia Ikastola non escoitarán moito eúscaro na rúa.

A diferenza co inglés é a conciencia. Os nenos saben que o inglés é unha lingua estranxeira, pero saben que o eúscaro é de aquí. Na rúa non se escoita falar inglés, ao saír dos centros que ensinan inglés os profesores falan en castelán, tamén os alumnos. Nós vivimos en eúscaro fóra da ikastola, todos os profesores, e tentámolo cos alumnos. Os pais tamén o impulsan. O eúscaro escóitase na rúa, non moito, gustaríame escoitar máis. Os nenos si, eles ouvídelos en eúscaro. Ademais de ensinar a lingua, o noso labor é transmitir o sentimento cara á lingua e a cultura.