Na peza 4’ 33’ de John Cage, un intérprete non toca o piano durante catro minutos e trinta e tres segundos ante unha partitura aberta. Existen versións para outras ferramentas. Tamén para a orquestra. É marabilloso ouvilo en espiral, especialmente cando o primeiro movemento, na miña opinión o mellor, é o da estreiteza torácica, por exemplo, cando non se introducen trompetas tras uns compases silenciosos e sosegados.

A XENTE preguntará: “Que estabas a facer o 20 de outubro de 2011 ás 19:00 horas?”. “Pois, á espera de sacar o documento, esquecerásenos?” porque estaba anunciado”. A liña de rostros iluminada polo resplandor do computador non dá a anécdota para unha ampla colección, nin “ehem, ehem” para moitas épicas. A pregunta, por primeira vez, fixéronma ao día seguinte, como a todos os colaboradores dunha radio de Pamplona. De paso, pedíronnos que nos desen unha música para ilustrar o momento histórico, entre os que tiñan alí, que doutra maneira tentarían atopala.

Fálase da influencia balsámica da MÚSICA. Uxue Apaolaza, ao ouvir o CD do Miserable de Gregorio Allegri, envioume un sms dicíndome que era un broncodilatador. Acordeime da véspera da morte da miña nai. Non puiden respirar e tiven que chamar ás enfermeiras. No medio da excitación quixo dicir algo; como non lle entendían, deixáronme que me achegase. “Ponme música, Anxo Mari, que me afogo” Unhas horas antes escoitara Radio Clásica mentres ela durmía.

Vin o mesmo exercicio en máis sitios, o de propor unha canción para o final de ETA. Agora que no ámbito cultural a palabra vai perdendo todas as batallas (contra as imaxes, contra os sentimentos, contra a música), pregúntome si non buscamos un refuxio cómodo no indecible do son, nese mundo paralelo, tal e como definiu Ruper Ordorika.

No conto Vigilance de Julian Barnes o protagonista lanza polas escaleiras a aldrabada que ha tosido durante o concerto, sen ter en conta e sen piedade o que a música achega aos pulmóns. O director de orquestra e violinista Yehudi Menuhl adoitaba dicir que a xente ía aos seus concertos como última medida antes de ir aos concertos do neumólogo.

Saíndo da radio, enseguida arrepentinme da urxente elección musical que fixen, con dúas composicións (demasiado tarde) que poderían ser máis axeitadas para “axudar” a decisión de deixar as armas de ETA: 4’ 33’’ de John Cage ou algo de Emanuel Chvála. Adoitamos escribir para corrixir os erros do pasado, para xustificar as oportunidades perdidas, para embelecernos, por exemplo (demasiado tarde).

Voltaire definiu “ce petit peuple qui chante au pied deas Pyrénées”. “Autour d’une table”, ao redor dunha mesa, si dixese, retrato redondo. Non me gusta nada o costume de cantar despois da cea. Interrompe a conversación, evítao. No entanto, prohíbese falar de política nas sociedades gastronómicas. Así, a ninguén se lle vai o bocado pola garganta. O que me sorprende é que os cociñeiros vascos non propoñan aínda un prato que mellor reflicta o sabor da nova época. Probablemente está en camiño.

De todas as obras compostas polo checo EMANUEL CHVÁLA, unha segue sen xogar, quizá porque non é balsámico: Concerto per tosse e orchestra. Concerto para tose e orquestra. O Concerto de Gliere podería ser o balbordo do pracer da coloración e da orquestra. É moi exixente. O vello e paciente cantante, abandonado hai moito tempo o Canto Bel, pide unha vía de respiración enfermiza, un alento roto, marcado pola partitura, jadeos, aclareos de garganta, tose vitonal e, no fondo, unha corrente de morte.