Segundo o historiador marxista Eric Hobsbawm, “o feito político máis espectacular da Idade de Ouro, especialmente das décadas de 1960 e 1970, foi a mobilización das clases de idade”. Como consecuencia diso, “a industria discográfica xerou grandes beneficios económicos nos países menos politizados”. Esta actividade centrouse especialmente no rock e a industria do lecer “vendía o 75-80% da produción a mozas de entre 14 e 25 anos”. Nos anos 80 e 90, desde o mundo do punk e o hardcore, criticouse o mercado e creáronse alternativas do it yourself! e noutros movementos. Con todo, na década dos 90, Negu Gorriak dicía con claridade: Na industria do Rock&Roll moitos tiñan como lema “sacemos diñeiro do caos”.

En calquera caso, definamos, fronte a outras variables nacionais, algunhas das calidades do capitalismo que tería o valor vasco. Noutras épocas o capitalismo vasco asociaríase con León XIII.arekin e as cooperativas; hoxe en día, por exemplo, cunha aparente rebeldía. Performar con decibeis, palabras, formas e xestos supostamente rompedores preestablecidos, e mentres tanto contar cun grupo máis do catálogo de Roadruner Records, que en realidade é un brazo de Warner Music Group, gañou 56 millóns de dólares netos en 2009. No capitalismo vasco, os proxectos de autoproducción como apoio simbólico se levantarían cínicamente (“YOU do it yourself, keep on guys beeing authentic, I prefer being radical elegante and alternaVIP”), aínda que pareza mentira, porque a autonomía da creación, a autogestión e a autocomposición tiveron un campo rico, sobre todo en música: Esan Ozenki, Metak, Talka, Bidehuts, E as ardillas máxicas (Kerobia), Jo ta Ke producións, etc.

É unha forma violenta dos posibles valores vascos –só o poderoso desde Sad pode cometer a infracción, Polanski e DSK son transgresores–. Desgarrar a garganta dicindo “Puta Barcina!” é sumarse revolucionariamente á maioría antiUPN de Nafarroa Garaia (a maioría de UPN tamén son moi antiUPN). Outra das características é a de reforzar a lingua: tamén en eúscaro existe a posibilidade de ser star. Pero no fondo, creo que hai poucos sacerdotes que hoxe en día propoñen celebrar misa en latín. O rock ten que ser no idioma local.

Seguindo coa ideoloxía, os rebeldes rupturistas –polas dinámicas das fórmulas de radio–, por dicir shitmusic ou en eúscaro, criticarán de raíz aos bares obreiros-maior-practicador-maior-popa---e-frecuentados. O shitty music desprezarase sen dar un só argumento musical: “Desde cando o lixo é divertida aquí?”. Total, para darse conta de que os acordes de VI-VII-I, I-III-IV, II-V-I, etc. seguen as mesmas secuencias de acordes que Shakira e Berri txarrak, e que a pesar da variedade das palabras, salvo o toque depresivo e castrante da segunda, os proxectos mundiais son bastante similares: “A fama como sexa”. A música non é máis que lecer, unha ferramenta máis para seguir todos igual, e, ao representar a ruptura virtual, unha dobre fascinación. Unha contén onomatopeyas, outras aplicacións minimalistas do “ouo”, o “uoo”, o “ooo” e o sistema vocálico.

O pai laxante, por exemplo, proporá á masa milenaria un micro cheo de watts que os líderes están mal: “leaders are very txarrak (naughty leaders!)”. Leader anti-leader: de novo chocolate laxativo. Berlusconi, que defende o capitalismo con valores italianos, erosiona tamén a autoridade con autoderrisis: “Non é verdade o que di a puta sen idade, e vou mostrar ante o xuíz que o pene se me pon ergueito!” (non estou a comparar a capacidade de erección de Berlusconi coa de Berri txarrak). Mentres tanto, envía aos militares ás estacións co pretexto de evitar violacións.

Ou cantará cancións de amor sen namoramento liberador, “lamer o ano” será insulto, por exemplo. Nos valores vascos hai unha cousa clara: o compromiso poético está fóra de lugar, e saltaremos as nocións mínimas de poesía reivindicando o espírito punk. Non esquezas que por un show de 90 minutos, o músico da orquestra –ou un ertzaina– pídalle o que gañe nun ano. De cando en vez, cun canto solidario saldarase o pecado social: a caridade, cando se alivia un pouco a dose do veleno.

O único problema que lle vexo a este tipo de capitalismo é que é moi parecido ao modelo anglosaxón na campaña de promoción: o caso misterioso dos músicos que non falan de música. Músicos que prefiren falar máis de temas fetiches que de música. Novos ricos co seu coche: nova guitarra, nova batería, currículo do técnico, cidades de xira. Teño a sensación de que o pop-rock actual non é máis que o escaparate da industria téxtil, que a música é o de menos.

Á hora de cambiar os hábitos de consumo dos vascos, lembrarásenos que non temos ningunha idea dos últimos 30 anos da música anglosaxoa, nos que empezou a música. Humildade, pois, e autocrítica, que son os deuses ateos os que nos falan. Desde a ignorancia subordinada, recoñezo que fun afeccionado durante unha década ás Malas Noticias. De todos os xeitos, non estaba cerca a análise da música e o bisturí da cuestión económica. Hoxe sabemos que non hai correlación entre a produción artística e a difusión de Harkaitz Cano. Na presenza musical ocorre algo parecido ao que ocorre na presenza literaria, cunha especie de omertá sospeitosa da prensa musical: non hai filtros. En 2005 non houbo un mal disco na música vasca pola crítica de Asier Leoz a Xoriek 17, todos foron mellores, máis especiais, máis elaborados, máis internacionais. Non aplicar a teoría do decrecimiento á industria do pop-rock.

Na época das rendicións sociais non deberiamos estar dispostos a considerar liberadores aos produtos que non son liberadores. Seguirei escoitando a Willis Drummond a boa hora sen ningún problema de Epic. Non necesitamos caridade de estrelas que esixen respecto pola “música”.