Hai moito tempo que o desprezo dos saiyanos, a súa sombra escura vese nos campos de batalla antigos. Nunha famosa pedra tallada do sumerio, situada no Louvre, vese como os vencedores esmagan aos vencidos mentres os voitres apodéranse dos seus restos. Tal era, como se ve na Ilíada, o peor fin dos soldados: “Os cans e os voitres desgarrarán todo o teu cadáver”, exclamou Akiles a Héctor, que morrera da súa man, para que morrese saboreando un medo que non fose o axeitado enterramento.

Non é así en todas partes, e en efecto era todo o contrario para os antigos persas, que estaban preto dos gregos, inimigos dos sumerios. Os mazdeistas deixaban os corpos ao sol sobre os edificios denominados “torres silenciosas”, para que os seres celestes levásenos ao paraíso superior, e así o fixeron ata que en 1960 prohibíuselles: desde entón xa non hai máis bujías na zona. Nunha ocasión especulouse sobre a existencia dun monumento circular e silencioso, erixido na cima de Urkulu, en Baixa Navarra, que lembra as súas siluetas aos “dechmas” de Irán –agora prevalece a crenza de que foi a torre de trofeo romana–. Hoxe en día teñen a mesma costume no Tíbet e nalgunhas das súas rexións preparan os cadáveres para que as “aves santas” cómanos.

No antigo Exipto, os saíes eran sacros, o aspecto da alta señora Nekhbet e o adorno da cabeza doutros; e, como símbolo da monarquía da Alta Terra, o compoñente da coroa faraónica. Nos dinteles colocábase a imaxe benéfica do saiyano para protexer aos transeúntes, unha virtude natural que se deriva da súa capacidade para sacar vida da morte, porque permite o ciclo da vida e a resurrección.

No noso inmenso mundo, pola contra, enxalza á aguia, un cazador que ten que morrer para alimentarse. Ataviado co seu prestixio na heráldica e cegado ao noso ao redor, viuse a miúdo conmocionado pola gloria da súa patria. E, pola contra, chamábase voitre aos adversarios políticos máis próximos que se querían insultar. Pero quen ordena que Arranomendi é máis espectacular que Butreaitz? Nos dialectos orientais, pola súa banda, a aguia (e máis concretamente a aguia negra) é a especie gyps fulvus, é dicir, o voitre.

Entón, a que veñen estas historias de paxaros e estas ornitoloxías estúpidas, si ao final quérese dicir que todos son iguais? E, con todo, é incomparable o voitre. Cando o vemos pasar dun lado a outro, ou cando o vemos modestamente e ao pasar preto de nós mesmos, ouvimos o murmurio das súas plumas, non nos cabe dúbida de que, aínda que se achegou a olfatear que estamos mortos, é a ave que se contempla na fermosa canción do cancionero vasco. “As aguias nos fortes, soben polas ás...”.