Abadeen erromeria
Jean Pierre Armand David Halsouet (1826-1900) apaiz naturazale ezpeletarra zientzialari euskaldunen artean gorenetakoa izango dugu. Hil zen urte berean Manex Hiriart-Urrutik Eskualduna astekarian idatzi zuen “Eskual-herritik behinere jalgi diren jakintsun handienetarik bat” zela. Eta guk, berari buruz zipitzik ere jakin ez. Gure utzikeriaz baita ere, frantses zientzialari bezala ageri da ia beti.
Mukizapien zuhaitz dotoreak bere izena darama, Davidia involucrata. Ez da bakarra baina.
Azkenaldi honetan, landare inbaditzaileekin aztoramena zabaldu nahi den garaiotan, gure “gure” ekosistemetako landareen arerio izendatu denetako batek ere bera dakarkigu gogora: Buddleja davidii. Buddleja generoaren izena Essexgo Farmbridgeko Adam Buddle (1660-1715) apaiz botanikariaren ohorez jarritakoa da. Zer hitz egina eman du bai apaiz arteko landare honek ere.
Armand Davidek Txinan aurkitu zuen 1869an, baita haren deskribapena idatzi ere. Urte batzuk igaro ziren, ordea, landarea Europara ekarri arte. 1890ean aipatu zen lehenengoz gure kontinentean. Eta Jean André Soulié izeneko beste abade batek 1895ean Vilmorin muintegietako jabeari bidalitako hazi batzuetatik zabaltzen hasi zen. 1915etik aurrera barra-barra. Lehengo mende horren amaiera aldera “inbaditzaile” izendatzen den arte. AEB eta Europako toki askotan ezin ikusi dute eta bere aurkako gerra publikoa eta subentzionatua da. Geurean, adibidez. Landugabeko sail eta lugorrietan erraz asentatzen da, eta agudo zabaldu. Ez da harritzekoa, landare bakoitzak, batez beste, hiru milioi hazi ematen ditu urtero.
Txinerazko bere izenak “arrainak mozkortzen dituen landarea” esan nahi du. Bere usainak inguru samarrean harrapatzen duen edozein horditzeko duen kemena adierazten du. Batzuek, baina, gustura galtzen dute burua usain gozoegi horretan: tximeletek. Tximeleten zuhaitza deitzen zaio. Loretan dagoenean inguruan izaten duen tximeleta eta intsektu dantza ikusteko modukoa da. Udako solstizioko erromeria polita.
Mendi sindikataren lurretan, Anauzen Munhoako mazelan, hiru hektareetan 300 bat arbol, mota desberdinetakoak ezarriko dira. Ihizi batasunaren biltzar nagusian aho batez bozkatua izan den proiektua da.
Sahara basarmortuaren hegoaldean, Ténéréko eskualdean, akazia batek iraun zuen urte luzez, 400 kilometroko inguruan beste zuhaitzik ez zuela. Zein zen sekretua? Akuifero bat eta inguruko nomadentzat tabua izatea, horra erantzuna. Harik eta kamioi batek... [+]
Xa o escribín antes sobre el, pero as plantas non lle aburrían. En lugar de aburrirse, volven. Hai pouco sucedeume na porta da miña casa: saír a buscar leña para facer lume e “que ten esa árbore?”.
Na parte traseira da casa puxen unha colección de árbores chorosas,... [+]
Gernikako bonbardaketaren urteurrenaren biharamunetan Hiroshimako alkate Kazumi Katsui eta Iñigo Urkullu lehendakaria ikusi ditugu pala eskuan zuhaitz aldaxka aldatzen Bizkaiko juntetxearen ondoan. Bakearen aldeko eta gerrako sufrimenduaren kontrako mezu sinbolikoa.
Si vas ir a Lisboa, non te vaias sen visitar Basílica dá Estrela. Sen necesidade de acceder á mesma basílica, abonar unha barbaridade e subir os 114 banzos da escaleira espiral que ten encostada polo exterior. Toda a Basílica é unha gran terraza, sen teito. Vista terrible:... [+]
É necesario sangue para renovar e lembrar constantemente o valor das árbores! Así somos. Teremos unha fronte enorme e un fígado moi ancho... Por non mencionar o espesor da pel.
A cortiza tamén se ha marchitado, case por completo, a unha árbore xigante. Un amigo deume a... [+]