As revoltas árabes teñen algo en común?

Hai, desde Bahrein até Mauritania, elementos que todos estes pobos comparten. Por unha banda, sofren ditaduras moi brutais. Por outra banda, teñen unha poboación moi nova. Os máis novos, prexudicados pola vida e a miseria sen futuro, reprimidos e humillados durante anos, rebeláronse contra as ditaduras. As revoltas son nacionais, sociais e democráticas; o tres conceptos están relacionados entre si. Son os latexados a favor dunha segunda independencia: Na segunda metade do século XX, os procesos que supostamente foron liberados do xugo colonial buscan agora unha verdadeira independencia que non se logrou. Son revoltas nadas de forma natural e que se estenderon rapidamente desde Tunes a outros países árabes: moitas veces esquecemos que a solidariedade orgánica dos árabes é moi forte.

Despois de tantos anos de ditaduras, hai algún movemento ou partido neses pobos?

A esquerda foi triturada, anulada e reprimida sistematicamente. Con todo, en países como Tunes ou Exipto, seguiu traballando na clandestinidade. Con todo, todas estas forzas políticas, mesmo islamitas, foron sorprendidas polas revoltas. Ao principio foron perseguidos polas revoltas e, máis adiante, os campos físicos tomados polos rebeldes, o Kasbah de Tunes, a praza Tahir dO Cairo, serviron para educar politicamente aos mozos. Estes feitos crearon unha gran oportunidade para traballar conxuntamente. Pensaba que o mundo árabe durmía profundamente ou estaba dominado polo islamismo extremo fronte á esquerda eurocéntrica, cando nos aparecen rebelións totalmente democráticas, deixando fóra de xogo ao islamismo. O extremismo islamita ha tido que adoptar características mornas e democráticas. A imaxe que até agora tiñamos do mundo árabe está en perigo.

Tendo en conta os recursos represivos
que teñen estas ditaduras, poden gañar os rebeldes?

Ninguén esperaba estes movementos. Nin sequera as grandes potencias que aínda apoian aos ditadores de Bahrein ou Iemen. Na actualidade, as potencias que nunca deixaron de meter a man afánanse por neutralizar as sublevacións. Nalgúns lugares está a utilizarse a forza militar de forma paradoxal: Axudar aos rebeldes libios é a mellor forma de acabar coas revoltas e de crear problemas a Tunes e Exipto. No norte de África, os intereses de Occidente son moi fortes. A Unión Europea (UE) e Estados Unidos néganse a calquera ruptura soberana que poña en risco os seus intereses. Noutros países, en cambio, preténdese obstaculizar o desenvolvemento dos levantamentos apoiando unha gran represión. Con todo, estamos ás portas dun novo Oriente Próximo. En Exipto, aínda que aínda teñen un goberno militar, están a piques de xulgar a Mubarak e anunciaron que ampliarán a fronteira con Rafah, que se unen á reconciliación palestina. En Tunes, en catro meses, lográronse máis cousas que na transición española dos 35 anos.

A diferenza de Tunes, hai unha guerra en Libia.

Hai que contar ben o de Libia. O 14 de febreiro comezaron as protestas como as de Tunes, conducidas por mozas que se sumaron á protesta. O 17, Bengassin, foi escenario dunha masacre; aínda que varios medios apuntaron a que se produciu por vía aérea, o ataque foi perpetrado por milicianos de Gaddafi. Algúns militares decidiron protexer á poboación dando aos manifestantes calashnikov e obuses obsoletos, o que supón poucas vantaxes para as milicias ben armadas. Por outra banda, aí están as palabras de Gaddafi: Acusa a Tunes e a Exipto de facer saír aos mozos a “drogarse” á rúa. Tamén anunciou a guerra contra Tunes, aínda en marcha, que está a bombardear os postos fronteirizos. O 14 de xaneiro, a pesar de que Ben Ali foi destituído, Gaddafi continuou apoiándoo, ameazando con ser o mellor gobernante posible para os tunisianos e con enviar ás milicias. A parte destes estados é o petróleo: Libia é un provedor inevitable de petróleo e gas; Europa non podía permitir que se suspendese a subministración, e, instigada por Sarkozy, situouse a favor dos rebeldes. Pero cando a situación militar deu a volta, era demasiado tarde para cambiar de postura, tiñan que apoiar aos rebeldes como sexa, e entre eles a OTAN. Foi unha desafortunada decisión: para os libios, para as revoltas árabes e para o propio revólver. Europa, que apoia aos ditadores de Iemen ou Bahrein, non ten problemas para negociar con Gaddafi, pero os feitos ocorridos en Tunes e Exipto obríganlle a continuar co seu pretendido discurso democrático.

Cal é o papel de Israel?

Aínda que pareza que está fóra da opinión pública, todo o que sucede no mundo árabe ten a súa influencia no conflito palestino, e detrás de todos os acontecementos está a forza israelí. Israel, hoxe en día, está aterrorizado polas revoltas e está a utilizar todos os medios para destruílas. Unhas veces directamente e outras por medio de aliados. A pesar de que son inimigos, deixou claro que o réxime dO Assad en Siria é o mellor aliado que pode ter. Non fixo nada para cambiar ese réxime, senón que, pola contra, sosteno en segredo. Exipto xa non é o mesmo aliado que antes, xa que o actual goberno ten que coincidir con algunhas das demandas dos cidadáns. Exipto é o principal subministrador de gas en Israel –grazas a contratos vergoñosos–. Pola contra, O Assad, está ameazado polos cidadáns que teñen unha actitude máis dura ante Israel. E é que O Assad non fixo máis que vixiar as fronteiras de Israel, nunca o pediu de verdade no Gol. Esta morna actitude é unha das fontes da inquietude dos sirios. É un momento moi interesante, e tendo en conta a ideoloxía e a historia de Israel, quen sabe cal vai ser a resposta.

E como afectou todo isto a Palestina?

A reconciliación entre Fatah e Hamás é unha consecuencia directa das revoltas. Nesta situación, é normal que Israel alimente a contrarrevolución. Haberá que ver a postura que adoptan os Estados Unidos: poden aceptar cambios superficiais, polo menos en público, porque están presionados polos movementos populares. Pero calquera tipo de democracia que poida haber no mundo árabe é incompatible co Estado de Israel.